Stortplaats De Sterhoek op de grens tussen Zwijndrecht en Kruibeke is een categorie 2-stort voor baggerspecie en niet-gevaarlijk afval. Deze stortplaats is in handen van de Vlaamse Waterweg en kwam in 2022 in de PANO-reportage ‘Vlaanderen vervuilt’. De stortplaats kreeg in februari 2023 fors verstrengde normen opgelegd maar mag nog steeds 4,5 nanogram/l Bisfenol A lozen als ook een verhoogde norm van 5 nangram/l Boor. Verder werd het bedrijf opgelegd om één jaar frequente metingen uit te voeren in het afvalwater voor uranium, kobalt, gebromeerde vlamvertragers, tributyltin, PFAS en andere stevig vervuilende chemische stoffen.

Eind oktober rondde VITO de Best Beschikbare Technieken-studie over de luchtemissies bij Indaver af. De BBT-studie concludeert: ‘In deze studie is getracht zo veel mogelijk relevante en actuele informatie te verzamelen (geactualiseerd tot oktober 2023). Het is echter duidelijk dat er nog een bijzonder grote kennisleemte is rond verschillende aspecten van PFAS-luchtemissies en behandelingstechnieken, en dus ook rond het emissiebeleid.’

Climaxi is blij met de door minister Crevits aangekondigde uitbreiding van het bloedonderzoek naar PFAS-waarden. Dat onderzoek werd tot nu toe enkel in Zwijndrecht en Antwerpen gevoerd. Via eigen onderzoeken toonde Climaxi deze zomer aan dat ook in andere delen van Vlaanderen (Ronse, Kruisem, Kortemark, Stabroek, Oostende…) extreem hoge waarden gemeten werden die bijvoorbeeld in Ronse tot honderdmaal de internationale gezondheidsgrens van 5 microgram per liter bloed aantonen.

In het gehucht D’Hoppe woedde rond de eeuwwisseling een hevige strijd tussen de familie Fort en flink wat bewoners. Die werden ook gesteund door vzw ’t Uilekot, Milieufront Omer Wattez en anderen. Het sterk vervuilende stort werd gesloten en de buiten proportie gegroeide ontginning van zavelputten ging eveneens dicht. Jaren later probeert de familie allerhande initiatieven uit de grond te stampen om opnieuw centen te verdienen op de kap van het gehucht. Climaxi ondersteunt de buurt in haar verzet.

Dans le hameau la Houppe, une bataille féroce a fait rage au début du siècle entre la famille Fort et un nombre d'habitants. Ceux-ci étaient également soutenus par l'asbl 't Uilekot, Milieufront Omer Wattez et d'autres. La décharge très polluante a été fermée, de même que l'exploitation démesurée des puits de soufre. Des années plus tard, la famille tente toutes sortes d'initiatives Des années plus tard, la famille tente toutes sortes d'initiatives pour gagner de l'argent supplémentaire grâce a ses propriétés du hameau. Climaxi soutient le quartier dans sa résistance.

Een paar weken geleden adviseerd de Gewestelijke Omgevings Vergunningen Commissie een positief advies in verband met Utexbel Ronse. Utexbel vraagt een vergunning om vijf jaar lang verder te kunnen produceren. Daarbij worden gevaarlijke afvalstoffen als PFAS en permethrine in te al zwaar vervuilde Molenbeek gekieperd. Climaxi vindt het dossier wankel en vroeg minister Demir om de bestaande proefvergunnig maar voor anderhalf jaar te verlengen en zo het bedrijf de kans te geven zich verder in orde te stellen met de Vlaamse en Europese regels.

De actiegroep Leefbaar Groot Kortemark zette eind juni samen met Climaxi een bloedonderzoek op naar PFAS bij omwonenden van de stortplaats Silvamo in Kortemark. Dit is een stortplaats categorie 2 voor niet-gevaarlijk afval. PFAS-afval hoort daar niet in thuis. Vorig jaar werd in peilbuizen rond het stort al vervuiling met PFAS vastgesteld. Onder druk van de actiegroep liet Silvamo in opdracht van het Agentschap Zorg twee stalen van grondwater van buurtbewoners analyseren. Eén van die twee stalen liet bij een eerste meting 11 verschillende PFAS-verbindingen registreren met hoge waarden voor onder andere PFOS en PFOA. Een tweede meting bevestigde alvast dat ongewoon hoge aantal verschillende verbindingen. Na het initiatief van Ronse om zelf het Bruulpark te analyseren, komt er dus opnieuw een gemeentebestuur dat terecht het geeft zelf in handen neemt. De Vlaamse overheid blijft schromelijk in gebreke.

Indaver is de afvalverbrandingsoven in de haven van Antwerpen, vlakbij Stabroek. De afvalverwerker is in handen van Katoennatie en kwam eerder al in opspraak bij de verwerking van de forever chemicals zoals PFAS. Zo wordt het chemisch afval van PFAS-producerende bedrijven als Chemours (NL) en 3M uit Zwijndrecht (BEL) verbrand in de ovens. Het afvalwater en de rookgassen komen in de omgeving terecht.

Vandaag maakte Indaver bekend dat ex-PFAS-coördinator Karl Vrancken aan de slag gaat als duurzaamheidsmanager. Vrancken loodste de Vlaamse Overheid door de PFAS-storm van 2021 tot eind 2022 en was tot voor kort wetenschapper bij het Vlaams Instituut voor Technologische Ontwikkeling (VITO, een instituut dat onderzoek doet naar technologie en haar impact voor het algemeen belang). Hij en VITO lagen eerder al onder vuur voor hun aanpak van de PFAS-problematiek. Zo zou VITO onder meer te laks omspringen met regulering en vaak belang hechten aan de economische haalbaarheid van oplossingen.

De vergunning van Indaver om PFAS en andere chemische stoffen te lozen, liep af op 18 juni 2023. De afvalverwerker beschikt vandaag niet over een verlenging van deze vergunning terwijl ze nog PFAS in het Scheldewater loost. Daarnaast blijft het onduidelijk hoeveel PFAS er via de schouw van Indaver verspreid worden. In dit artikel lichten we de zorgelijke situatie rond Indaver nog eens toe - meteen ook de reden waarom Climaxi bloedonderzoek opzet naar de aanwezigheid van PFAS bij burgers uit de naburige gemeente Stabroek.

Indaver deed sinds juni 2022 forse investeringen voor het zuiveren van haar afvalwater. Het afvalwater gaat nu over 8 actiefkoolfilters in serie. De Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) deed in 2023 drie metingen van het afvalwater. Resultaat? De meeste PFAS blijven onder de lozingsnorm van 100 nanogram/l.

Water: PFBA en GenX

Maar we zijn er nog niet. Indaver loosde voor de verstrenging van de vergunning in juni 2022 meer dan 1400 nanogram/l PFBA in het Kanaaldok en zo in de Schelde. In twee van de drie recente metingen van VMM lagen de concentraties nog steeds een factor 6 boven de vergunde concentratie van 100 nanogram/l.