Indaver: investeringen lonen

Indaver is de afvalverbrandingsoven in de haven van Antwerpen, vlakbij Stabroek. De afvalverwerker is in handen van Katoennatie en kwam eerder al in opspraak bij de verwerking van de forever chemicals zoals PFAS. Zo wordt het chemisch afval van PFAS-producerende bedrijven als Chemours (NL) en 3M uit Zwijndrecht (BEL) verbrand in de ovens. Het afvalwater en de rookgassen komen in de omgeving terecht.

Het dossier van Indaver is symbolisch voor de manier waarop Vlaanderen omspringt met bestaande milieu- en klimaatwetgeving. De wetgeving die er is, wordt tergend traag toegepast. Nog steeds ontbreekt een duidelijk normenkader voor emissies van PFAS via de lucht. Ondertussen wordt het voorzorgsprincipe met de voeten getreden.

Stand van zaken

Indaver had tot 18 juni 2023 een bijstelling van haar vergunning voor het lozen van PFAS via afvalwater in de Schelde. In haar oorspronkelijke vergunning van 2019 was Indaver vergund om vijf verschillende PFAS te lozen tegen sterk verhoogde normen. In de zomer van 2021 vroeg Indaver een verlaging van de temperatuur van haar ovens aan. Zo zouden de ovens maar verbranden tot 950°C. Deze temperatuur geeft minder stikstof maar maakt het onmogelijk om PFAS af te breken. Daarvoor is een temperatuur van 1400 °C nodig. 

Climaxi diende samen met omwonenden een bezwaar in. Indaver kreeg de bijstelling en VITO startte een onderzoek naar de uitstoot van PFAS via de schouw van Indaver. Tot op de dag van vandaag zijn er nog steeds geen normen voor het uitstoten van PFAS in de lucht.

In november 2021 vroeg Indaver een bijstelling aan voor 12 verschillende PFAS. Opnieuw diende Climaxi met buurtbewoners een bezwaar in. PFBA ontbrak aan het lijstje en kwam tot 1450 ng/l voor in het afvalwater, 14x meer de norm. In juni 2022 kreeg Indaver een verstrengde bijstelling voor 17 verschillende PFAS waaronder PFBA. PFBA is één van de meest toxische chemicaliën uit de PFAS-familie. Ze kan rechtstreeks gelinkt worden aan de productie bij 3M in Zwijndrecht maar is moeilijk uit het afvalwater te krijgen met actiefkoolfilters.

Deze zomer hield Climaxi een bloedonderzoek bij 17 mensen in Stabroek. De mediaan van de som van PFAS in het bloed werd gemeten op 7,1 mg/l bloed waar de EFSA-gezondheidswaarde op 6,9 mg/l bloed ligt. Enkele hoge uitschieters deden de wenkbrauwen fronsen, maar een rechtstreeks verband met de uitstoot van Indaver kunnen we niet leggen. Uit voorzorg blijven we benadrukken dat uitgebreid onderzoek nodig is en voorzichtigheid geboden. Het PFAS-bad zit wel degelijk vol.

Opvallende passages

Vanaf augustus loopt er nu een nieuw openbaar onderzoek naar de nieuwe bijstelling van Indaver. Enkele opvallende passages ontgaan ons niet. Indaver investeerde vorige jaar fors in actief-koolfilters. Het afvalwater gaat nu over twee straten van telkens vier actief-koolfilters. Deze investering loont. Voor de meeste PFAS haalt Indaver de lozingsnorm van 100 ng/l. 

In de nieuwe bijstelling vraagt Indaver voor maar liefst 45 verschillende PFAS een norm aan. Deze PFAS zijn niet nieuw in het afvalwater maar er wordt nu pas een norm voor aangevraagd. De Vlaamse overheid stemde begin juli een ‘tijdelijk handelingskader voor PFAS’. In dit kader worden strengere normen voorzien voor onder andere PFOA. Het blijft onduidelijk welke PFAS er nu juist opgenomen zullen worden in VLAREM. 

Voor PFBA wordt een verhoogde norm van 5 mg/l aangevraagd of 5000 ng/l. Aangezien momenteel heel wat vervuilde grond met PFBA van de site van 3M naar Indaver wordt afgevoerd, is de vervuiling met PFBA van groot belang. PFBA wordt niet gezuiverd door actiefkool. Hiervoor is nog verder onderzoek nodig om te bekijken wat de Best Beschikbare Techniek is om PFBA uit afvalwater te halen. Vanuit het voorzorgsprincipe zou het dus aangewezen zijn om de afgevoerde gronden van 3M te stockeren alvorens ze te verbranden en PFBA te lozen in de Schelde.

Indaver schermt in de aanvraag met vuilvrachten van andere stortplaatsen in België en Nederland. Zo zou bij ATM Moerdijk in Nederland tot 7 kg PFAS per jaar geloosd worden. Indaver maakt zich sterk dat zij maar 0,25 kg PFAS per jaar lozen en vragen voor een fair playing field. Het ene stort zou niet strenger vergund mogen worden dan het andere. Maar wat dan met de waterkwaliteit die alleen maar achteruitgaat? Moeten we dan echt wachten tot de vergunning van de slechtste leerling vervalt of verstrengd wordt?

Climaxi is blij dat door actie te voeren verbeteringen werden afgedwongen, maar blijft bij haar oorspronkelijke eis: stop de verbranding van PFAS vervuilde gronden, stockeer de gronden tot er voldoende wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de emissies via de schouw, in het afvalwater en het effect op de gezondheid van omwonenden. Je kan nog tot en met 2 september bezwaar indienen.

Hier vind je een modelbezwaarschrift. Indienen kan online via: https://omgevingsloketinzage.omgeving.vlaanderen.be/2023076434/3M_xG8-ARba7qkVBRReCMA

of mail het bezwaarschrift naar: gop.omgeving@vlaanderen.be

Katrin Van den Troost