Vorig jaar werd Ronse opgeschrikt door een PFAS-bom. Op verschillende plaatsen werd meer dan tien keer de saneringsnorm overschreden voor PFAS en BDE-brandvertragers genoteerd. In afwachting van verder onderzoek mochten inwoners langs de loop van de Molenbeek geen eieren van eigen kippen meer eten, geen grondwater gebruiken enzovoorts. Dat verder onderzoek is er nu: de hoogste waarde die genoteerd wordt is een PFAS-som van 35.917ng/liter of 350 maal de saneringsnorm van 100 ng/liter

Climaxi en Leefbaar Groot Kortemark bonden enkele maanden geleden de kat de bel aan rond PFAS-vervuiling vanuit de Silvamo stortplaats, die van de Vlaamse overheid een vergunning kreeg om PFAS-afval te verwerken. Naast Silvamo ligt ook de stortplaats DOP Kortemark. Het grondwater op deze locaties is reeds vervuild met PFAS en nikkel. Climaxi en Leefbaar Groot Kortemark zetten samen met bewoners hun onderzoek en verzet verder.

In februari 2023 deed Climaxi, samen met bewoners, een PFAS-bom ontploffen rond de voormalige Ghistelinck stortplaats aan de Meirestraat op de grens van Kruisem, Zulte en Waregem. Na aandringen, kreeg Climaxi het bodemonderzoek van het oud-stort in handen. Terwijl de saneringsnormen voor PFAS en andere giftige stoffen ruim overschreden worden, werd intussen een distributiecentrum bovenop het stort gebouwd. Al al sinds 1984 heerst er onder bewoners ongerustheid over deze plek. Toch krijgen zij weinig gehoor bij de lokale overheid en industrie. Gezien de kwestie vandaag opnieuw publieke aandacht krijgt, bereiken verschillende getuigenissen van omwonenden Climaxi. In dit long read artikel, brengen we u enkele van de (geanonimiseerde) verhalen van mensen ter plaatse.

Ook op de grens van Kruisem, Zulte en Waregem ligt een PFAS-bom begraven. Na wat aandringen kreeg vzw Climaxi het bodemonderzoek van het oud-stort aan de Meirestraat in handen. Daaruit blijkt dat de saneringsnormen voor grondwater tot 17 maal overschreven worden en er opnieuw (zoals in Ronse) een combinatie is met zware metalen en andere giftige stoffen. Climaxi vindt dat het onderzoek vol gaten zit en eist dringende opheldering. Bijkomend probleem: het stort werd overdekt door een betonplaat op 4500 palen (die het oud stort doorboren) en een industriële opslagplaats.

Half december kwam de uitspraak van de juridische procedure om PFAS-houdend afval naar Kortemark te kunnen brengen. Alhoewel de rechter de hoogdringendheid niet volgde, pinde de rechter Silvamo wel vast op het engagement om geen PFAS-houdend afval aan te voeren zolang de uitspraak ten gronde niet gebeurd is. Deze uitspraak wordt in de zomer van 2023 verwacht.

Na de infoavond van Actiegroep Leefbaar groot Kortemark en Climaxi ondernam het gemeentebestuur van Kortemark actie. De gemeente vroeg stalen op van grondwater, afvalwater en het aangevoerde slib.

Actiegroepen[i] verzochten de rechter half januari om de werken van de grondwaterbemaling voor de Scheldetunnel niet op te starten. Dit gebeurde in een Uiterst Dringende Noodzakelijkheid waarvan de zitting vorige week plaatsvond. De actiegroepen betwistten de vergunning voor het oppompen van bemalingswater of bedrijfsafvalwater voor het bouwen van de Scheldetunnel. Daarom verzochten de actiegroepen de rechter om te verbieden de werken aan de Scheldetunnel op te starten.

De rechter wijst het verzoek van de actiegroepen af. Dit wil zeggen dat Lantis met de bemaling mag starten ook al kan de rechtbank de vergunning nog vernietigen wanneer zij ten gronde naar de argumenten kijkt. De rechter moet zich dus nog uitspreken of de opgelegde normen inzake PFAS, Arseen e.a. voldoende zekerheid bieden voor een goede volksgezondheid. Verder zal de rechter moeten oordelen of Lantis de PFAS norm haalt bij het zuiveren van het bedrijfsafvalwater.

Het beroep dat Climaxi, Actiegroep Leefmilieu Rupelstreek, Burgerplatform OnzeMobiliteit en Red Onze Kleiputten instelden bij de Raad voor Vergunningenbetwistingen (RVVB) tegen de lozingsnormen van de Oosterweel-Scheldetunnel - deed heel wat stof opwaaien. Ook in het vragenuurtje van het Vlaams Parlement op donderdag 26 januari '23 kwam de kwestie aan bod. Naar aanleiding van dit debat in het parlement en de talrijke reacties, wensen wij graag te reageren. Ook dienden de milieuverenigingen een vraag tot Uiterst Dringende Behandeling (UDN) in, welke donderdag 2 februari voorkomt.

Climaxi, Actiegroep Leefmilieu Rupelstreek (ALR), Red onze kleiputten en Burgerplatform OnzeMobiliteit stappen naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RVVB) tegen de milieuvoorwaarden voor het bouwen van de Scheldetunnel voor de Oosterweelverbinding.

Climaxi schreef een nieuwjaarsbrief aan het bedrijf Utexbel in Ronse. We kennen Utexbel al een tijdje - zij ons trouwens ook - en een nieuw jaar is de ideale gelegenheid om enkele wensen, bijzondere momenten uit 2022 en goede voornemens te delen. Zo wordt 2023 een belangrijk jaar voor zowel Utexbel als de omgeving en dat zal Climaxi volgen. Dus klinken we met deze brief alvast op nog een jaar snuffelen in Ronse!

Karl Vrancken (VITO en PFAS-opdrachthouder) stelde afgelopen vrijdag zijn laatste rapport voor. Dat bevat PFAS-normen voor de bodem in Vlaanderen. Conclusie? Vlaanderen is te vervuild om te kunnen voldoen aan de Europese gezondheidsnormen. Wat gaan we daar mee doen? Wat economisch haalbaar is. Climaxi wil vooral vermijden dat PFAS nog verder over gans Vlaanderen uitgesmeerd wordt en helpt buurtcomité’s (Kortemark, Kruisem, Ronse, Stabroek) die de Europese regels wel willen doen naleven.
 
In Kortemark vroeg Silvamo een verlenging van haar stortvergunning. Silvamo is een categorie 2-stortplaats voor niet-gevaarlijk afval. In de hervergunning wordt de poort opengezet om er vervuilde PFAS-gronden te storten. Minister Demir staat Silvamo toe om afval uit heel Vlaanderen te storten met een PFAS-gehalte tot 50.000.000 nanogram per kilogram. Nochtans liet de Vlaamse Milieumaatschappij klaar en duidelijk weten dat de milieukwaliteitsnorm voor PFOS van 0,65 nanogram per liter nu reeds wordt overschreden in de Speyebeek en de Handzamevaart, ter hoogte van de stortplaats.