Kortemark: Vlaanderen leert niet uit het PFAS-schandaal

Karl Vrancken (VITO en PFAS-opdrachthouder) stelde afgelopen vrijdag zijn laatste rapport voor. Dat bevat PFAS-normen voor de bodem in Vlaanderen. Conclusie? Vlaanderen is te vervuild om te kunnen voldoen aan de Europese gezondheidsnormen. Wat gaan we daar mee doen? Wat economisch haalbaar is. Climaxi wil vooral vermijden dat PFAS nog verder over gans Vlaanderen uitgesmeerd wordt en helpt buurtcomité’s (Kortemark, Kruisem, Ronse, Stabroek) die de Europese regels wel willen doen naleven.
 
In Kortemark vroeg Silvamo een verlenging van haar stortvergunning. Silvamo is een categorie 2-stortplaats voor niet-gevaarlijk afval. In de hervergunning wordt de poort opengezet om er vervuilde PFAS-gronden te storten. Minister Demir staat Silvamo toe om afval uit heel Vlaanderen te storten met een PFAS-gehalte tot 50.000.000 nanogram per kilogram. Nochtans liet de Vlaamse Milieumaatschappij klaar en duidelijk weten dat de milieukwaliteitsnorm voor PFOS van 0,65 nanogram per liter nu reeds wordt overschreden in de Speyebeek en de Handzamevaart, ter hoogte van de stortplaats. 

Actiegroep Leefbaar groot Kortemark is bij de pinken en wil garanties, zodat de PFAS-vervuiling niet wordt verplaatst en er effectief een oplossing komt voor mens en milieu. Lieven Bervoets (Universiteit Antwerpen) waarschuwde in De Tijd op 15 juni 2021 al: ‘Er zijn dus naar alle waarschijnlijkheid nog andere potentiële hotspots voor niet-afbreekbare PFAS-stoffen. Experts wijzen naar oefenplaatsen van brandweerkazernes, militaire terreinen en vliegvelden, waterzuiveringsinstallaties, stortplaatsen en industriële sites uit de textiel-, papier- en verfindustrie.’
 
In de zomer van 2021 werd een parlementaire onderzoekscommissie opgericht om de vervuiling met PFAS te onderzoeken en ervoor te zorgen dat vervuiling zoals bij 3M (Zwijndrecht), nooit meer zou voorkomen. In Kortemark, Kruisem, Stabroek en Ronse kunnen we enkel concluderen dat de Vlaamse overheid ernaar kijkt en laat gedijen. Allicht is dat op veel andere ongekende plaatsen ook zo.
  
In de hervergunning van Silvamo wordt opnieuw duidelijk dat de onderbemande adviesorganen van de Vlaamse overheid niet in staat zijn om mens en milieu te beschermen. Zo verzaakte het Agentschap Zorg en Gezondheid om advies te geven. Bleef een advies van Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (GOP) uit. OVAM zweeg over de gevaren van PFAS voor de omgeving. Ook de Vlaamse Milieumaatschappij gaf verstek bij het advies.
 
Zo moet het storten van PFOS-houdend afval aan strenge Europese normering voldoen. Volgens Europa mag PFOS-houdend afval enkel gestort worden in ondergrondse rotsformaties, zoutkoepels of op een stortplaats voor gevaarlijk afval, het percolaat en afvalwater moet gemonitord worden en de impact op de omgeving moet in kaart gebracht worden. Tot op vandaag is  het voor de buurtbewoners in Kortemark gissen of de zoutcelcondities voldoen aan de Europese wetgeving, wat de extra lozingen zullen zijn wanneer PFAS-gronden worden gestort. Daarnaast gebruikt het stort HDPE-folie om de gronden in te pakken. Deze folie heeft een stevigheid voor 30 tot 50 jaar. Daarna wordt het risico groot dat er scheuren in komen. 
 
‘Hoewel uit het dossier niet blijkt hoe lang het duurt om ‘zoutcelcondities’ te creëren waarbinnen PFAS-houdende afvalstoffen kunnen worden gestort, volgt uit de aard van deze techniek, waarmee ‘wordt bedoeld het onder de beste omstandigheden fysisch afschermen van de afvalstoffen van het percolaat’ (artikel 5.2.4.1.8, laatste lid VLAREM II), alleszins dat dit enige tijd in beslag neemt.’

De Raad voor Vergunningsbetwistingen volgde de buurtbewoners in de bezorgdheid om PFAS maar volgde de vraag om een spoedprocedure niet. Silvamo wordt vastgepind op haar intentieverklaring om géén met PFAS vervuilde grond van 3M, Oosterweel, De Naeyer Willebroek of andere PFAS-werven te aanvaarden.

‘Dit geldt bovendien des te meer omdat eerste tussenkomende partij in haar schriftelijke uiteenzetting en ter zitting uitdrukkelijk in rechte verklaart dat ze ‘niet de intentie heeft om de met PFAS-vervuilde grond van 3M, Oosterweel, De Naeyer Willebroek of andere PFAS-werven te aanvaarden’, zoals wordt gevreesd door verzoekende partijen, maar dat ze ‘haar huidige exploitatie wil verderzetten, gericht op dezelfde type afvalstromen’.

Climaxi concludeert dat in Kruisem, Ronse, Stabroek en op vele andere plaatsen de PFAS-bom op ontploffen staat. Het zijn plaatsen waar de vervuiling uit zijn voegen barst en de Vlaamse overheid geen weet heeft hoe die aan te pakken. Ondertussen rijdt deze overheid zich vast door plaatsen waar ze het afval naartoe wil brengen niet eens fatsoenlijk te vergunnen. Climaxi is ervan overtuigd dat de overheid daarbij opnieuw verzaakt om haar bevolking en omgeving voldoende te beschermen. 
 
Climaxi sluit zich aan bij de Actiegroep Leefbaar groot Kortemark en stapt mee naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen om de schorsing en vernietiging van de vergunning voor het stort vragen.