Kruisem: getuigenissen over vervuiling en verzuim

Long read artikel

Achtergrond

In februari 2023 deed Climaxi, samen met bewoners, een PFAS-bom ontploffen rond de voormalige Ghistelinck stortplaats aan de Meirestraat op de grens van Kruisem, Zulte en Waregem. Na aandringen, kreeg Climaxi het bodemonderzoek van het oud-stort in handen. Daaruit blijkt dat de saneringsnormen voor grondwater tot 17 maal overschreven worden en er naast hoge waarden aan PFAS ook vervuiling is met andere zware metalen en giftige stoffen zoals nikkel en chloride. Deze stortplaats werd bovendien nooit gesaneerd maar wél overdekt door een betonplaat op 4500 palen en een industriële opslagplaats. Het stort werd, met andere woorden, doorboord en vervolgens toegedekt.

Rond deze stortplaats heerst al sinds 1984 ongerustheid onder bewoners, werd de vervuiling in verband gebracht met ziektes bij mensen en dode dieren, en werden er door inwoners veel vragen gesteld die amper beantwoord werden door overheid noch industrie. Bij onze zoektocht naar informatie, kon Climaxi zelf vaststellen dat dit vervuilingsprobleem weinig au sérieux genomen werd. Daarom vragen we vandaag samen met bewoners meer informatie op, organiseren we onszelf, zetten we acties op, brachten we dit verhaal in de pers en zetten we een informatieavond op waar zo’n 120 mensen aan deelnamen.

Als gevolg van deze zichtbaarheid, bereiken verschillende getuigenissen Climaxi – veelal van mensen de geschiedenis van de stortplaats hebben gevolgd en kunnen vertellen, met de nodige politieke en industriële perikelen ter zake. Daarnaast bereiken ons getuigenissen van mensen die gezondheidsproblemen ondervinden en nabij verontreinigde zones woonden of wonen (zoals de Zaubeek en rondom de oude stortplaats).

Graag brengen we u als lezer drie van deze getuigenissen die we per brief of mail ontvingen. Deze geanonimiseerde getuigenissen vertellen over illegale (stort)praktijken en het jarenlange verzuim door de lokale overheid en betrokken bedrijven. De namen van deze bronnen zijn bekend bij Climaxi. De eerste en derde getuigenis worden integraal weergegeven; uit de tweede getuigenis wordt een fragment opgenomen dat aansluit bij de inhoud van de andere getuigenissen.

Tales from Kruisem

#Getuigenis 1

“Ik wil u mijn ervaring medelen in verband met de vervuiling van de vuilnisbelt in Kruisem. Vijftien jaar geleden ben ik verhuisd uit Waregem en op 800 meter van het stort van de familie Ghistelinck gaan wonen. We hebben er gebouwd en ik woon daar nu 30 jaar. Toen we er gingen wonen, was er nog geen waterleiding. Op een bepaald moment werd mijn hond ziek. Die dronk water van de boorput, net als wij. Op aanraden van de dierenarts hebben we het water laten testen. We kregen kort daarop een telefoon dat we geen water meer mochten gebruiken om te koken of drinken (zeker de kinderen niet) omdat het chemisch zwaar vervuild was. We hadden dus geen toegang tot water meer en hebben er massa’s flessen door gejaagd. De was deden we bij mijn ouders. De gemeente heeft toen hemel en aarde verzet om waterleidingen in de straat aan te leggen. We kregen deze gratis en mochten een jaar gratis water verbruiken. We hebben toen gehoord dat Paul Ghistelinck voor dit alles betaald heeft. Of dit waar is, weet ik niet.”

#Getuigenis 2

“(…) De put aan de Meirestraat is volgens mijn weten opgevuld met allerlei. Alles werd er in gekieperd. Ik heb gehoord dat de boeren in de omgeving nadien niet meer hun eigen waterwinning mochten gebruiken (boorputten) omdat hun dieren ziek werden en dood gingen. Ze moesten leidingwater aanleggen en gebruiken. De Zaubeek die daar in de omgeving passeert, had vroeger ook alle dagen andere kleur. (…)”

#Getuigenis 3

“In de periode van het stort waren we getuige van de manier van werken en de houding van het gemeentebestuur. Alles kon mits de juiste vergoeding. Aanvankelijk ging het over huisvuil, maar gaandeweg liet eigenaar Ghistelinck ook andere zaken toe. Volle vrachtwagens met grote blauwe vaten werden aangevoerd in de nacht. Er zijn ook getuigen die gezien hebben dat een volledige vrachtwagen met inhoud gedumpt werd, ook met vaten met het teken van stralingsgevaar op.

In de nacht werden er diepe putten gegraven die dan gevuld werden met gevaarlijk afval en ’s morgens werden afgedekt met gewoon restafval. In die periode waren er al klachten van vervuild grondwater. Met medeweten van de gemeente werden omwonenden (met zekerheid) met zwijggeld uitgekocht. De vervuiling ging toen al tot Machelen en Zulte maar de klagers werden voorzien van een gratis wateraansluiting. Spijtig genoeg zijn de meeste getuigen daar weg of overleden.

Dit alles was met medeweten van burgemeester Paul Tant en Ghistelinck. Ik heb persoonlijk ondervonden dar opmerkingen niet geduld werden. Het is duidelijk dat het opboksen is tegen (groot) kapitaal en een CVP-groep die blijken ongenaakbaar te zijn (big altijd). Waar waren de natuurliefhebbers? Iemand moet deze doofpotten openen, daarom dit schrijven.

Een andere zaak die minder geweten is, maar ook het vermelden waard, is de vervuiling van het rietveld en de omgeving door ‘INTERSAN’. Men had er een rietveld aangelegd om water te zuiveren, maar die na korte tijd volledig doodging. De oorzaak was vlug te vinden, stroomopwaarts > Intersan. Met wat navraag ben ik achter de waarheid gekomen. De man die daar werkte (nu overleden) moest op geregelde tijdstippen ’s nachts gevaarlijke vloeistoffen (duizenden liters zuren) laten lopen in de grachten. Dit gebeurde bij regenweer. In die periode heb ik bij een groenverantwoordelijke melding gedaan, alwaar mij aangeraden werd mij met mijn eigen zaken te bemoeien. Hier botsen we op dezelfde muur: hetzelfde gemeentebestuur.

Enkele jaren terug in de Zevekotstraat Kruisem een grote hoeveelheid gitzwart slijk aangevoerd in een weide waarna een betonplaat werd gegoten. Met de opbrengst van deze storting, werd een grote paardenstal gebouwd: opnieuw hetzelfde gemeentebestuur.

Mijn bijzondere waardering voor uw werk!”

Vervolg

Er is iets grondig mis op deze plek. Daar wordt reeds jaren lawaai rond gemaakt dat weinigen lijken te willen horen. Samen met een actiecomité van bewoners, zet Climaxi haar onderzoek en acties verder om deze, letterlijk, smerige saga naar boven te spitten. Voor de bewoners, het milieu en het klimaat – dat baat en nood heeft bij gezonde ecosystemen – eisen we eveneens (politieke) verantwoordelijkheid en nodige sanerings- en herstelmaatregelen.

Michelle Van Impe

Beeld: Climaxi