Vlaams Parlement bespreekt overstromingen Dender: Een honderdtal gebouwen moet verdwijnen.

Donderdag 11 januari worden de overstromingen in de Denderstreek en elders besproken in de Commissie Mobiliteit en Openbare Werken van het Vlaams Parlement. Politici van alle mogelijke windrichtingen zullen er vragen stellen aan minister Lydia Peeters. De Denderstreek is een voorbeeld van hoe het misliep. Tegelijkertijd liggen de oplossingen voor het grijpen. Vzw Climaxi kon het MER-rapport inkijken en wil de politici waarschuwen voor een aantal valkuilen.

Als er niets verandert verdubbelt het aantal mogelijke slachtoffers van overstromingen tegen eind deze eeuw: van vierduizend naar achtduizend met vooral pieken stroomafwaarts, stelde het initiatief ‘Ruimte voor Water’ in 2020. Ondertussen kwam men tot een Strategisch MER (Milieueffectenrapport) dat vanaf 22 januari ter inzage ligt. Het resultaat van jaren studiewerk is een kluif van een paar honderd bladzijden waarin overstromingsgebieden (net voor het stedelijk gebied) gecombineerd worden met verhoogde dijken in de centra. De mogelijke scenario’s die voorgelegd worden verschillen van mekaar doordat ze de klemtoon minder of meer op natuurlijke inrichtingen leggen. De kostprijs zal tussen de 150 en 200 miljoen € liggen en vijftig tot honderd gebouwen moeten worden afgebroken, omdat ze in overstromingsgebied gebouwd zijn en er geen andere oplossingen zijn om ze te redden.

Climaxi wil politici graag waarschuwen voor een aantal valkuilen en valse stellingen die vandaag uitgebreid de ronde doen in pers en politieke middens:

Stuwen en sluizen lossen niet alles op

Heel dikwijls wordt er gehamerd op de vernieuwing van sluizen en stuwen op de Dender. Volgens het MER zijn deze oplossingen niet zalig makend. Prof. Waterbeheer Patrick Meire (UIA): vult aan op de website Apache: "Die stuwen zijn inderdaad heel oud, daar moet iets aan gebeuren, daar is geen discussie over. Maar het moet ook heel duidelijk zijn dat alleen die stuwen moderniseren niet de oplossing is van alle problemen. Wallonië, dat wel moderniseerde, wordt nu als het goede voorbeeld geprezen, misschien moeten we dit vooral zien als het slechte voorbeeld, want ze voeren het water net versneld af. En dat geeft stroomafwaarts problemen." De kostprijs van de vernieuwing van die stuwen wordt berekend op ongeveer 50 miljoen €, bovenop de 150 tot 200 miljoen van het project Ruimte voor Water. Anderen wijzen er op dat Wallonië zelf ook blank stond, bijvoorbeeld in de omgeving van Papignies, in de omgeving van het stuwcomplex. 

De milieubeweging houdt via procedures de oplossing tegen.

Er liep een procedure van het Milieufront Omer Wattez tegen de vernieuwing van het sluizencomplex in Geraardsbergen. MOW kreeg daarin gelijk omdat het aanklaagde dat het MER slecht werd opgemaakt en de gevolgen voor natuur en milieu onvoldoende inschatte. Als iemand voor een rechtbank gelijk krijgt, dan is dat geen saboteur. Dan wil dat zeggen dat de overheid zijn eigen wetten genegeerd heeft. Dikwijls gaat dat om hetzelfde probleem: men probeert gevolgen te minimaliseren door een MER in stukjes te hakken. Al méér dan vijf jaar wordt de Vlaamse Overheid hier regelmatig op ‘gepakt’. Het is aan diezelfde overheid om haar huiswerk correct te doen.

Wachtbekkens lossen alles op.

Wachtbekkens kunnen een gedeeltelijke oplossing zijn, maar ze hebben het nadeel dat ze de toevloed uit de zijbeken niet opvangen en de situatie daar misschien verergeren. Bij de overstromingen van dit jaar bleek dat ook de zijbeken van de Dender overliepen. Bij bepaalde waterstanden raakt het water van de Dender niet meer in de Schelde te Dendermonde en zit alles vol. Natuurlijke overstromingsbekkens hebben meer potentieel.

We gaan 25 % meer water in Wallonië houden.

De regionalisering van het milieubeleid zorgde niet altijd voor goede resultaten. Het MER-rapport van Ruimte voor Water gaat er vanuit dat Wallonië de komende jaren 25 % minder water gaat doorsturen naar Vlaanderen. Dat zijn wensen die op weinig of niets gebaseerd zijn. Climaxi vraagt het Vlaams parlement de opdracht te geven om nauwer samen te werken met Wallonië en wil dat in een MER-cijfers gebruikt worden in plaats van veronderstellingen.

We gaan het bouwen in overstromingsgebieden bemoeilijken.

Er is maar 1 manier om het bouwen in overstromingsgebieden te bemoeilijken, dat is er onmiddellijk mee stoppen en de wetgeving in die mate veranderen dat dit onmogelijk wordt: het verbieden. De huidige wetgeving voorziet dat gemeentebesturen een advies moeten aanvragen als er in overstromingsgebied gebouwd wordt. Dikwijls is dat negatief, maar leggen de lokale overheden het naast zich neer. De enige oplossing voor buren of actiecomités is dan procederen. Dat kan beslist niet iedereen. Nog elke dag passeren bouwvergunningen waarbij dit toegelaten wordt de revue. De vorige generaties politici lieten zowat alles volbouwen. Bijna elke probleemhaard in de Denderstreek heeft er mee te maken (vliegveld Overboelare, Majoor Van Lierdelaan Geraardsbergen, FUN-complex en De Bleek Centrum Geraardsbergen, Jeugdherberg De Gavers Schendelbeke…). De lokale overheden hebben veel boter op het hoofd en slagen er zelfs niet in om lokale projecten tot een goed einde te brengen. In het kader van de Blue Deal kende de Vlaamse Regering medio mei 2022 aan de stad Geraardsbergen 927.000 euro subsidie toe voor het project 'Groenblauwe dooradering in de bebouwde ruimte in Geraardsbergen'. Geraardsbergen vraagt nu een verlenging van de uitvoeringstermijn van de geselecteerde quick-winprojecten tot 30 juni 2025 en van het transformatieproject tot 31 augustus 2026. Zelfs als het geld op tafel ligt, gebeurt er dus bitter weinig.

Infomarkten zijn geen inspraak.

Tijdens de voorbereiding van het MER-rapport organiseerden de initiatiefnemers infomarkten waarbij de inwoners gevraagd werd om opmerkingen te geven. Ondanks alle moeite bereikte men maar een tweehonderdtal mensen in de ganse Denderstreek. Climaxi waardeert de inspanning maar nodigt de overheid uit om rechtstreeks met de mensen in de getroffen gebieden te gaan praten. Men moet naar mensen toegaan in plaats van ze uit te nodigen. Climaxi zal in elk geval een campagne opzetten en meningen verzamelen.

We raken niet aan beslist beleid.

In het Ruimte voor Water Plan wordt ervoor gekozen om niet te raken aan wat voorheen beslist is. Climaxi vindt dat geen goed idee en zou wel willen weten wat het effect gaat zijn van de voorziene sluizen en stuwen. Bovendien werden in het verleden grote collectoren aangelegd die water uit de omliggende gebieden in sneltempo naar het RWZI van Geraardsbergen voeren. Ook dit wordt beter grondig onderzocht.

EN NU: AAN DE SLAG!

Climaxi vindt dat men qua voorstellen op de goede weg is om eindelijk de Denderstreek te vrijwaren van verdere ellende. Alleen heeft men daar dus ondertussen 12 jaar de tijd voor en zit men pas nu aan het begin van de officiële planopmaak. Dat betekent dat men allicht nog minstens drie jaar bezig is. Een aantal veronderstellingen in het plan (min 25% water uit Wallonië moeten dringend onderbouwd worden als men niet opnieuw wil crashen voor één of andere rechtbank. Climaxi wil niet dat de overheid zich verschuilt achter de dringendheid om na jaren talmen inspraak van de bewoners in te perken. Het komt eropaan nu met deze procedures te beginnen en binnen de investeringen alvast te starten met de werken die al kunnen aangevat worden. Climaxi wil ook dat er een onderzoekscommissie komt in het Vlaams Parlement: “Het gaat niet op dat de gemeenschap via belastingen woningen moet onteigenen die politici tegen beter weten in vergund hebben. Een commissie moet de disfuncties en de verantwoordelijken aanduiden die voor deze ellende gezorgd hebben.”

Filip De Bodt

Foto's: Diederik De Mezel