Open brief: Waarom we als klimaatbeweging moeten opkomen voor de vrede

De oorlog is het slechts mogelijke scenario voor het klimaat, waarschuwen Ineos Will Fall, Climaxi, Youth for Climate, Grootouders voor het klimaat en andere klimaatorganisaties. Daarom roepen ze op voor diplomatieke oplossingen van Europa en om niet te kiezen voor een boycot van enkel Russisch gas. 

De oorlog in Oekraïne trekt ons mee in een wapenwedloop en een explosie van investeringen in fossiele infrastructuur. Ze brengt ons als klimaatbeweging in een nieuwe situatie. Met de nieuwe investeringen in gas en steenkool zetten we een grote stap terug. Zo sloot de Europese Unie een miljardencontract af met de VS om het Russische gas te vervangen door het duurdere en meer vervuilende Amerikaanse schaliegas. De wapenindustrie ziet grote economische opportuniteiten in verdere escalatie. De boycot van Russische olie en gas is ingezet.

Is de oorlog wel een opportuniteit zoals sommigen beweren of lijken te denken? Is het een kantelpunt dat we kunnen aangrijpen om eindelijk meer in te zetten op de broodnodige energieomslag? Wij denken van niet. Het militaire opbod, de bijbehorende militarisering en nieuwe investeringen in fossiele infrastructuur vormen vandaag de grootste bedreiging voor de strijd tegen de klimaatcrisis.

De klimaatimpact van oorlog is enorm. De oorlog in Irak, Afghanistan, Pakistan en Syrië alleen al stootte meer dan 400 miljoen ton CO2 uit. Het Amerikaanse leger is ‘s werelds grootste verbruiker van olie – en als gevolg daarvan één van de grootste uitstoters van broeikasgassen ter wereld. Als het Amerikaanse leger een land was, zou het wereldwijd op de 47e plaats staan op vlak van CO2-uitstoot en meer uitstoten dan een land als Spanje. Verdere militarisering verhoogt de massale uitstoot van de militaire sector. Zo besliste Duitsland recent voor 100 miljard euro extra aan militaire uitgaven. Wat niet kan voor het klimaat, kan blijkbaar wel voor oorlog.

Oekraïne is één van de grote graanschuren van de wereld. Door de oorlog in Oekraïne dreigen 8 tot 13 miljoen meer mensen honger te leiden. De voedsel- en energieprijzen schieten verder de hoogte in. De OCMW’s krijgen steeds meer aanvragen van mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen. Het idee dat het klimaat erop vooruit zou kunnen gaan ten gevolge van de door de oorlog geëxplodeerde energieprijzen is dus misplaatst.

Vandaag neemt de EU verregaande maatregelen om zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van Russisch olie en gas. Italië en Duitsland nemen afgeschakelde kolencentrales opnieuw in reserve. De Europese Commissie plant om 41% meer steenkool te verbranden tegen 2030 dan oorspronkelijk voorzien in haar Fitfor55-klimaatplan. Het Verenigd Koninkrijk onderzoekt opnieuw de mogelijkheid om schaliegas te fracken. Polen investeert in nieuwe pijpleidingen naar Noorwegen en Litouwen. België, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Griekenland, de VS en Qatar investeren in nieuwe LNG-terminals of in de uitbreiding van bestaande LNG-terminals. Dat is een regelrechte ramp voor het klimaat: ongeveer 80% van het Amerikaanse LNG is het supervervuilende schaliegas.

Deze investeringen hebben een afbetalingstermijn van minstens 20 tot 30 jaar en zorgen ervoor dat de invoer van fossiel (schalie)gas nog jarenlang vastligt. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, noemde de nieuwe investeringen in fossiele infrastructuur als reactie op de oorlog in Oekraïne daarom waanzin. Als we de opwarming van de aarde willen beperken tot 1,5 graden, is er simpelweg geen ruimte meer voor nieuwe fossiele infrastructuur.

Als klimaatbeweging verzetten we ons dus tegen een toename van militaire uitgaven en tegen investeringen in nieuwe fossiele infrastructuur. Samen met de vredesbeweging eisen we een onmiddellijk staakt-het-vuren en de terugtrekking van de Russische troepen uit Oekraïne. Enkel diplomatieke vredesonderhandelingen zijn een duurzame oplossing voor mens en planeet. We eisen dat er eindelijk echt werk wordt gemaakt van de-escalatie en roepen op tot een groot Europees diplomatiek offensief.

Daarom moeten we ons ervoor behoeden om (onbewust) mee te gaan in verdere escalatie. Is meelopen in de oproep voor een boycot van enkel Russisch gas en olie niet contraproductief? Wat met olie uit Saoedi-Arabië die de oorlog in Jemen financiert? Of het schaliegas uit de VS dat mee de militaire interventies in het Midden-Oosten financiert? Een boycot – meteen stoppen met importeren van Russisch gas – leidt tot veel ellende hier en elders. Energieprijzen gaan verder stijgen, voedselprijzen swingen de pan uit en een onmiddellijke boycot leidt in realiteit tot meer steenkool en schaliegas.

De oorlog is helemaal geen opportuniteit voor het klimaat, maar een existentiële bedreiging. De vredesbeweging verdient al onze steun.

Organisaties:
Ineos Will Fall, Climaxi, Youth for Climate, Tegengas, Grootouders voor het Klimaat, Fridays for Future Antwerpen, 11-maartbeweging, Climate Express, Extinction Rebellion Antwerpen en Gent, Belgische coalitie ‘stop uranium wapens’, Pax Christi, Vrede vzw, Intal, Leuvense vredesbeweging, Tafels van vrede, JNM, Hart boven Hard