Klimaatwetenschappers vechten tegen depressie volgens onderzoek.

Het is een bijzonder, om niet te zeggen absurd, klimaatjaar. Maand na maand verpulveren we het ene na het andere record zowel wat betreft de temperatuur als de regenval. De combinatie van El Nino en klimaatverandering zorgde dit jaar voor een gestegen globale temperatuur van 1,5° boven het pre-industriële niveau. Waterbommen en hittegolven teisteren al maanden Centraal-Europa. In de VS alleen al waren er dit jaar tot op 10 september 20 bevestigde klimaatrampen (https://www.ncei.noaa.gov/access/billions/). Normaal zijn er zo’n achttal per jaar. Alles wat voorheen werd voorspeld door de wetenschap komt nog veel sneller uit dan gedacht.

Aan de andere lijkt het politieke gevoel van dringendheid voor een stuk verdwenen. In de verkiezingscampagne in ons land, maar ook in de omliggende landen, was klimaat nauwelijks een thema. De nieuwe Europese Commissie onder Von Der Leyen heeft andere prioriteiten en lijkt op weg om de bestaande klimaatambities een stuk terug te draaien na lobbywerk en rechtse druk.

Deze mix van toenemende rampen en klimaat en het gebrek aan urgentie bij de politiek en in de economie zorgt voor veel frustratie, woede en verdriet bij het publiek en bij activisten. The Guardian vroeg zich enkele maanden geleden af hoe de klimaatwetenschappers zich daarbij voelen. Het beeld dat circuleert van wetenschappers is dat ze vaak grijze mannen zoals Barabas, Gobelijn of Einstein zijn, vaak wat wereldvreemd en zeker niet bezig met alledaagse zaken, hun hoofd steeds bij formules, in de kosmos of tussen de moleculen en atomen. Maar de werkelijkheid is natuurlijk anders. Al die wetenschappers die doorheen de jaren bijdroegen aan het IPCC zijn ook mensen met familie, die ergens wonen en gevoelsbanden hebben met de wereld rondom hen. De vraag wat zij zelf denken over de staat van het klimaat, als ze ’s avonds van hun werk thuiskomen en de patatten zitten te schillen, lijkt dan ook behoorlijk interessant. Wat denken ze als ze niet de taal der voorzichtigheid moeten bezigen uit de rapporten? Als ze ongefilterd kunnen praten?

Onthutsend

Het resultaat van die bevraging is onthutsend. The Guardian contacteerde de 843 wetenschappers van het IPCC, het internationale klimaatpanel dat mogelijks het grootste wetenschappelijke onderzoek voert sinds het ontstaan van de mensheid. 380 van die 843 wetenschappers, die de meest geïnformeerde mensen ter wereld zijn rond klimaat, antwoordden op de bevraging, wat een zeer hoge score is. Slechts 6 % van hen gelooft dat 1,5° opwarming in vergelijking met het pre-industriële tijdperk nog haalbaar is. Wie de voorbije jaren Climaxi las zal niet schrikken van dit resultaat. Maar voor een groot deel van het publiek kan dit toch als een shock overkomen, vooral omdat er in de politiek en instellingen nog velen zijn die doen alsof dit wel nog gewoon het doel is. Wat nog schokkender is, is dat 77 % van die wetenschappers denken dat de temperatuurstijging minstens 2,5% graden zal zijn. En 42 % denk dat het zelfs meer dan drie graden wordt.

Er volgden ook enkele concrete reacties van wetenschappers die ik hier even citeer.

“Ik ben opgelucht geen kinderen te hebben, wetend wat de toekomst brengt.” Zegt een anonieme wetenschapper.

“Ik denk dat 3° zeer hoopvol en conservatief is als schatting. Er is geen enkel signaal van welke overheid ook dat we onder de 1,5° blijven.” En “Er is geen veilige plek. Voor niemand.” zo zegt Mexicaanse wetenschapster Cerezo-Motta die herstelde van een diepe klimaatdepressie die haar een tijdlang belette te werken.

“We leven in een tijd van dwazen.” stelde een Zuid-Afrikaanse klimaatwetenschapper.

“Wetenschappers zijn ook mensen. Wij leven ook op deze planeet. We deden onze job en stelden een zeer goed rapport op en -wow- het maakte geen enkel verschil in het beleid. Het is zeer hard, dat telkens opnieuw vast te stellen.” zegt Lisa Schipper van de Universiteit van Bonn.

Henri Waissmann uit Frankrijk: “Ik ervaar veel momenten van wanhoop en schuldgevoel omdat ik er niet in slaag dingen sneller te veranderen. En die gevoelens zijn enkel verhevigd sinds ik vader geworden ben.”

Verwachting

The Guardian stelde vast dat de gemiddelde verwachting die naar voor kwam uit de antwoorden van de wetenschappers een opwarming was van 2,7° en bekeek wat zo’n voorspelling zou kunnen inhouden voor de mens. Zo zouden meer dan 2 miljard mensen uit de menselijke ‘klimaatniche’ geduwd worden, dat wil zeggen de welwillende condities waarbinnen de menselijke beschaving gedijde de voorbije 10 000 jaar. We komen dan in een onvoorspelbare wereld terecht waarbij klimaatschokken eender waar op de planeet als een reeks watervallen naar de rest van de planeet overwaaien met massamigratie, de pan uit swingende voedselprijzen of kapotte toeleveringsketens tot gevolg. Tim Benton, een voedselexpert van Chatham House, zegt: “Ik ben verschrikkelijk bang. En ik zie niet in hoe we uit deze troep gaan raken.”

Elke 0,1 graad telt en betekent 140 miljoen mensen meer die lijden in extreme hitte. Bovendien kan elke 0,1 graad extra opwarming nieuwe ‘tipping points’ in werking stellen waarbij cruciale onderdelen van het klimaatsysteem, zoals de Groenlandse IJskap of het regenwoud instorten. “De meeste mensen beseffen niet hoe groot die risico’s zijn. “zegt Wolfgang Cramer van het Mediterranean Institute of Biodiversity en Ecology.

Op de vraag waarom de wereld zo traag reageert op dit kolossale gevaar reageren 75 % van de wetenschappers hetzelfde: het gebrek aan politieke wil. Waarbij 60 % daarnaast ook aangaf dat het belangen van bedrijven waren die klimaatactie tegenhielden. Slechts 27 % legde de reden bij een gebrek aan fondsen. De meeste wetenschappers zijn ervan overtuigd dat er voldoende geld is. En slechts 6 % weet het aan een gebrek aan technologische oplossingen. 4 % vind dat er te weinig kennis is over klimaatverandering. “De volledige mensheid moet samenkomen en samenwerken. Dit is een grote kans om onze verschillen te overstijgen.” zegt Louis Verchot van het International Centra for tropical Agriculture in Colombia. “Maar klimaat is daarentegen een splijtzwam geworden. Hoe diep moet de crisis worden voor we dezelfde richting uit gaan roeien?”

Velen vinden ook, en dan komen we bij de kern van het probleem, dat het vatten van politici en media door ultrarijke petrostaten en oliebedrijven de grote stimulans zijn achter de klimaatverandering. Stephen Humpries van The London School of Economics: “De stilzwijgende berekening van diegenen die de beslissingen nemen, vooral in de Angelsaksische wereld, maar ook in Rusland en in de olieproducerende landen in het Midden-Oosten voert ons naar een wereld waarin de zwakkeren zullen lijden, en waarin ze hopen dat de rijken het hoofd boven water zullen kunnen houden.” Volgens hem is het enige redmiddel nog burgerlijke ongehoorzaamheid.

Sammy Roelant