Antwerpen: extra verkeer door Oosterweelverbinding

Het Rekenhof kwam eind maart met een nieuw voortgangsrapport over de werken aan de Oosterweelverbinding. Het rapport is klaar en duidelijk, de Oosterweelverbinding en de overkapping zijn onbetaalbaar: 

“Met het Toekomstverbond heeft de Vlaamse overheid hoge verwachtingen gecreëerd op het vlak van mobiliteit en leefbaarheid. Een verzekerde financiering was op dat ogenblik niet rond en ook zes jaar later lijkt dat nog altijd problematisch. Voor alle investeringsclusters van het Toekomstverbond zijn er op korte termijn onvoldoende financieringsbronnen beschikbaar. Op langere termijn dreigen een drastische verhoging van de schuldgraad en budgettaire tekorten als er geen bijkomende financieringsbronnen worden gevonden voor de realisatie van het Toekomstverbond,” aldus het rapport.

Kosten

Zo raamt het Rekenhof dat de voorziene 3,6 miljard euro niet voldoende is voor alle werken van de Oosterweelverbinding. Volgens het Rekenhof zullen de uitgaven zeker 3 miljard euro extra bedragen. Om deze werken te kunnen uitvoeren leent de Vlaamse overheid geld bij de Europese bank. De terugbetaling is gebaseerd op tolheffingen in de verschillende tunnels zoals de Kennedytunnel, Tijsmanstunnel, Oosterweeltunnel, Liefkenshoektunnel. Lantis berekent in haar nieuwe financieringsstaat dat de tolheffingen met 22,5% zullen stijgen. De prijs voor een ritje door de tunnel wordt met de jaren duurder. Frappanter nog, Lantis rekent hiervoor ook op extra verkeer om deze kosten te kunnen dekken. De modal shift verdwijnt zo helemaal van het toneel. De modal shift is altijd een belangrijk hoofdstuk uit het Toekomsverbond geweest. Het is de ambitie om mensen uit de auto naar andere vervoersmanieren te krijgen zoals fiets en openbaar vervoer. Maar nu blijken de extra auto’s nodig te zijn om de rekening van deze dure auto-infrastructuur terug te betalen. In het vorige voortgangsrapport gaat Lantis uit van 60,7 miljoen voertuigen per jaar tegen 1 januari 2031, vandaag maakt Lantis haar financieel huiswerk op basis van 86,6 miljoen voertuigen per jaar. Dat is een stijging van 42,7%. 

Daarnaast bevindt het Haventracé - dat ervoor moet zorgen dat het vrachtverkeer vanuit de haven verder van de stad voorbij raast - zich nog in de onderzoeksfase. Met andere woorden: voor dit tracé moet men nog financiering zoeken.

De overkapping van de ring vallen onder leefbaarheidsprojecten. Daarvoor startte de Vlaamse Regering het overkappingsfonds. Dit fonds wordt tot nog toe te traag aangevuld, aan een ritme van ongeveer 55 miljoen euro per jaar. Een volledige opbouw aan dat tempo zou dus 25 à 30 jaar in beslag nemen. Het Rekenhof trekt in twijfel of er op dit tempo wel ooit genoeg geld zal zijn voor de overkappingswerken die al zouden moeten starten in 2026.

Nederland 

Het Rekenhof kijk over het muurtje en maant de Vlaamse overheid aan om het Nederlandse model met meer transparantie over te nemen. In Nederland heeft de rijksoverheid voor het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) spelregels afgesproken met daarin de werkwijze en taken van de betrokken overheidsentiteiten, alsook specifieke besluitvormingsvereisten die nodig zijn om te beslissen over de financiering van de projecten door de rijksoverheid.

PFAS

Voor de sanering van de PFAS-vervuiling heeft de Vlaamse overheid in juni 2022 een saneringsovereenkomst gesloten met 3M. Voor de PFAS-gerelateerde kosten die buiten de saneringsverplichting van 3M vallen, heeft de Vlaamse overheid al 23 miljoen euro relance-middelen ter beschikking gesteld en zal ongeveer 300 miljoen euro op de tolfinanciering worden afgewenteld. De voortgangsrapportage bevat geen concrete informatie over de PFAS-gerelateerde kosten die tot nu toe al werden besteed of die nog te verwachten zijn.

Het Rekenhof is vooral vernietigend voor de beleidskeuzes op lange termijn van de Vlaamse regering. Met de verhoogde kosten van de Oosterweelverbinding stijgt onze overheidsschuld naar 111,8%. De Vlaamse Regering heeft heel wat grote dossiers op haar bord liggen die om serieuze investeringen vragen: vergrijzing, klimaat, stikstof, de bouwshift. Extra kosten voor nog meer auto-infrastructuur kunnen we missen als kiespijn.

Climaxi kan als klimaatbeweging enkel tot de conclusie komen dat de Vlaamse overheid het klimaat onderaan de agenda zet. Dit auto-project houdt geen rekening met de uitdagingen van de toekomst. Erger nog, de Oosterweelverbinding trekt meer autoverkeer aan, slorpt het geld op voor investeringen in openbaar vervoer en ook op de vervuilingsproblematiek van PFAS geeft Oosterweel geen antwoord.

Voor wie zijn schoon ogen moet deze tunnel eigenlijk nog gebouwd worden? 

Het gehele rapport van het Rekenhof vind je hier

Katrin Van den Troost en Michelle Van Impe