VRT kwam vorige week naar buiten met onderzoek van De Watergroep naar trifluorazijn (TFA) in drinkwater. Opvallend zijn de hoge waarden in West-Vlaanderen. De hoogste waarden worden opgetekend in bekkens in Zillebeke (8,3 microgram (µg)), Dikkebus, in De Blankaart, de watertoren in Roksem (allemaal meer dan 7 µg), Zedelgem, Koekelare, Poperinge en Houthulst (6 µg en meer).

Een jaar na het begin van de Israëlische oorlog in Gaza organiseerden Friends of The Earth Palestine en de Universiteit van Newcastle een persconferentie  over een luik van de oorlog dat in de marge van de genocide wat vergeten blijft: de Ecocide die het gevolg is van het geweld, de bombardementen en de beschietingen.

De kosten voor het Oosterweelproject blijven maar stijgen, en ondertussen dreigen Vlaamse belastingbetalers de rekening gepresenteerd te krijgen voor de sanering van de bodem en het grondwater, vervuild door het verspreiden van PFAS-stoffen door het chemiebedrijf 3M te Zwijndrecht. Dit lijkt in directe tegenspraak met het principe van “de vervuiler betaalt” – een leidraad die de overheid hanteert om te waarborgen dat niet de samenleving, maar de veroorzakers van verontreiniging de financiële last dragen. Maar wat is hier aan de hand? En waarom wordt deze belofte niet nageleefd?

Climaxi ging in september langs bij de gemeenteraden samen met actiegroepen in Ronse, Stabroek, Zaubeek Gezond, Leefbaar groot Kortemark, Leefmlilieu Roeselare, Leefbaar Rumbeke-Oekene, Grootouders voor het Klimaat Limburg, Geneeskunde voor het volk Genk, Red Onze Kleiputten en Grondrecht. Samen zijn we erin geslaagd om vervuiling op de lokale politieke agenda te zetten.

Zo kwam onze actie in Ronse, Waregem, Roeselare, Kortemark, Boom, Hasselt, Stabroek en Zwijndrecht in de pers.

In de nasleep van het PFAS-schandaal met 3M in Zwijndrecht is gebleken dat langs de oevers van de Molenbeek het grondwater historisch zwaar vervuild is met PFAS ten gevolge van lozingen van afvalwater door verschillende actieve en opgedoekte textielbedrijven. Daardoor gelden langs de oevers van de Molenbeek “no-regret maatregelen”: contact met de grond vermijden, handen wassen en voeten afvegen na het betreden. 

Vervuiling rond ex-stort Ghistelinck breidt uit. Wat doet gemeente? Climaxi tikte de actuele analyseverslagen op de kop die de vervuiling aangeven op en rond het ex-stort Ghistelinck aan de Meirestraat te Kruisem. Zowel de studies rond vervuiling met zware metalen en chlorides als die rond PFAS geven meer vervuiling aan dan voorheen. Men plaatste nieuwe peilputten (een deel van de oude putten was verdwenen !?) en ging opnieuw aan het meten. In de helft van die peilputten werden opnieuw alarmerende waarden gevonden die vb. wat chloriden betreft dit keer tot 2210 milligram/l gaan i.p.v. 1490 milligram/l. Tienmaal de saneringsnorm dus, in plaats van zeven. 

Climaxi voert al langer de druk op voor een uitgebreid PFAS-beleid rond verschillende vervuilingshaarden. In Ronse langs textielnijverheid, in Kortemark, Kruisem, Waregem, Kruibeke en D’Hoppe langs stortplaatsen en in Stabroek langs afvalverbrandingsoven. Climaxi organiseerde daarom vorige zomer een bloedonderzoek op eigen initiatief met 131 inwoners langs de verschillende vervuilingshaarden in Kortemark, Kruisem, Waregem, Oostende, Stabroek en Ronse. Daaruit bleek dat 75% van de deelnemers te hoge PFAS-bloedwaarden had.

Twee jaar geleden ontplofte in Ronse een PFAS-bom. In de Molenbeek werden PFAS-waarden teruggevonden die tot 30 keer boven de saneringsnorm lagen. Verder onderzoek toonde aan dat die waarden op sommige plaatsen nog opliepen. Climaxi toonde aan dat het gemiddeld aantal PFAS in het bloed van de omwonenden opliep tot meer dan 70 microgram per liter, terwijl de Europese EFSA-normen op 6,9 liggen.

Het gemeentebestuur zette borden en OVAM vroeg de inwoners om geen eieren van eigen kippen of groenten uit eigen tuin meer te eten. Het gemeentebestuur zou desnoods het Bruulpark, de groene long in het centrum van de stad zelf saneren.

Climaxi tikte de actuele analyseverslagen op de kop die de vervuiling aangeven op en rond het ex-stort Ghistelinck aan de Meirestraat te Kruisem. Zowel de studies rond vervuiling met zware metalen en chlorides als die rond PFAS geven meer vervuiling aan dan voorheen. Toch blijft de overheid passief toekijken: voor OVAM is het verder opvolgen en meten van de klassieke vervuiling voldoende. Wat PFAS betreft vraagt men nieuwe onderzoeken. Climaxi en de buurt zijn het getalm in Kruisem en verschillende andere plaatsen van Vlaanderen beu. Wij geven de overheden en de initiatiefnemers tijd tot 1 september om met glasheldere informatie en een dito saneringsplan naar buiten te komen. Als er dan opnieuw niets gebeurd is lanceren wij zelf, samen met de buurt en Zaubeek Gezond, juridische procedures om de sanering op te leggen.

In Kortemark vroeg Silvamo in 2022 een verlenging van haar stortvergunning aan. Silvamo is een categorie 2-stortplaats voor niet-gevaarlijk afval. In de hervergunning wordt de poort opengezet om er vervuilde PFAS-gronden te storten. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir stond Silvamo toe om afval met een PFAS-gehalte tot 50 000 000 nanogram per kilogram te storten. Nochtans liet de Vlaamse Milieumaatschappij klaar en duidelijk weten dat de milieukwaliteitsnorm voor PFOS van 0,65 nanogram per liter nu reeds wordt overschreden in de Speyebeek en de Handzamevaart, ter hoogte van de stortplaats.