Trump’s eerste decreten duwen miljoenen mensen in armoede

“Wat een dag om nooit te vergeten! Jammer dat de inauguratie in open lucht niet kon plaatsvinden, maar het drukte het enthousiasme allerminst: Strengere immigratiewetten, weg met woke, America First, vrede… Een dag vol contacten leggen en de batterijen opladen.” Schrijft Tom Van Grieken op zijn Facebookpagina. Filip De Winter was er niet bij, maar die bedient de andere kant van de wereld als bezoeker van ex-dictator Assad en handlanger van Poetin.

Rond dezelfde tijd tekende Trump zijn eerste besluiten: De invoertaksen voor Canadese en Mexicaanse producten worden met 25 % verhoogd. Mexico is Amerika’s grootste handelspartner met zo een 807 biljoen dollar in de balans. Duizend door Biden benoemde ambtenaren worden ontslagen.

De WHO (World Health Organisation) verliest 20 % van zijn budget (6,8 miljoen dollar in 2023) en dreigt daardoor pandemieën niet meer de baas te kunnen. Dat was ook de bedoeling. De VN-instelling was een doorn in het oog van Trump, die zich net als zijn voormalige vriend Bolsonaro in Brazilië tegen vaccinaties kantte. Brazilië had door zijn ondoordacht beleid tijdens Covid te kampen met overvolle ziekenhuizen en ongeveer 500.000 doden.

Alle ontwikkelingssamenwerking voor derde landen wordt voor 90 dagen opgeschort. De sancties tegen Israëlische nederzettingen worden in ruil voor de wapenstilstand in Gaza opgeheven en duizenden bestormers van het parlement, die opgepakt werden tijdens Trump’s poging tot staatsgreep in 2021. Cuba komt opnieuw terecht op de lijst van landen die terrorisme steunen.

Van Grieken zat erbij en laadde zijn batterijen op. Dat deden ook Egon Musk (X,Tesla en co) Jeff Bezos (Amazon) en Marc Zuckerberg. Die laatsten hadden daar in elk geval reden toe, zegt Oxfam International in een nieuw rapport: “ Vorig jaar steeg het vermogen van alle miljardairs ter wereld met 2.000 miljard dollar tot een totaal van maar liefst 15.000 miljard dollar (omgerekend zowat 14.430 miljard euro). Ook het aantal miljardairs nam toe: van 2.565 in 2023 naar 2.769 in 2024. Als het zo doorgaat, zijn er tegen 2035 minstens vijf biljonairs op aarde: mensen met een vermogen van minstens duizend miljard dollar. Een medaille die een sinistere keerzijde heeft, want tegelijk is het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft (de Wereldbank legt die op 6,85 dollar per dag), sinds 1990 amper gewijzigd. Met bijna 3,6 miljard zijn ze intussen, of 44 procent van de wereldbevolking, aldus nog Oxfam.” De regering Trump is de regering van de superrijken, gesteund door ongeveer 34 % van de bevolking.

Klimaat

Als sociale klimaatbeweging keek Climaxi natuurlijk ook uit naar de houding van Trump tegenover problemen als het klimaat. Al viel er misschien niet veel uit te kijken en kon iedereen wel al de afloop voorspellen: de VS trekken zich voor de tweede keer terug uit het Klimaatakkoord van Parijs. Deze keer worden daar onmiddellijk radicale maatregelen aan toegevoegd als het intrekken van het verbod op nieuwe ontginningen voor fossiele brandstoffen, tot in het hart van het natuurgebied Alaska. De olieputten moeten volop draaien en de prijzen moeten naar beneden.

De NGO Food and Water Watch zegt in The Guardian: “Terwijl het vuur in Los Angeles nog niet helemaal uitgedoofd is en hele gemeenschappen in de wereld hun omgeving proberen her op te bouwen na stormen en overstromingen, beslist een president om de gevaarlijke ontginning van fossiele brandstoffen te verhogen in plaats van te verminderen. Dit zal ook iedereen treffen door hogere energierekeningen, grotere vervuilingsimpact en ongelofelijk stijgende kosten bij rampen, waar vooral de armste families het slachtoffer van zijn.”

De website Politico voegt er aan toe: “De door Biden lang beloofde exit waarbij binnen 10 jaar 66 % van de klimaatuitstoot zou verdwijnen is ten grave gedragen. Als de tweede uitstoter in de wereld het opgeeft, dan ligt het idee om onder de 1,5-2° C te blijven er zeker. Laat ons ook niet vergeten dat de landen die het grootste deel van de gevolgen dragen en er het minst verantwoordelijk voor zijn door deze beslissing ook niet meer moeten rekenen op de biljoenen dollars aan toegezegde steun.”

Opportunisme en belangen

Ook achter deze beslissingen moet niet veel wetenschappelijke kennis gezocht worden. The Guardian weet opnieuw te melden dat ‘de olie- en gasindustrie 75 miljoen dollar stortten in het verkiezingsfonds van Trump. Daar bovenop kwamen nog giften van Chevron en Citibank. In April laatsleden kondigde Trump in Mar-a-Lago al aan dat hij deze maatregelen zou nemen als er genoeg giften voor zijn campagne binnen kwamen. Dat is ook de reden waarom de technologiesector van de superrijken achter Trump staat: tijdens zijn ondervraging door de Amerikaanse senaat liet Lee Zeldin, het nieuwe hoofd van het Amerikaanse milieuagentschap EPA weten dat hij wil “dat de VS dominant worden op vlak van energie, om op die manier de hoofdstad van de Artificiële Intelligentie te worden.”  De Democratische voorzitter van de commissie Capito had in zijn vraag naar elektriciteitsonderbrekingen al gezegd dat “de vraag naar energie aangedreven wordt door de maakindustrie en de datacentra en andere zaken die onze overwinning in de race rond artificiële intelligentie moeten mogelijk maken.” Dat is de reden waarom Egon Musk van producent van elektrische wagens omschakelde naar verdediger van de olie-industrie: hij en zijn vrienden hebben massa’s goedkope, door de staat gesponsorde energie nodig om hun vlagje op Mars te gaan planten en de datacentra te doen draaien.

Ook binnen Europa draait de opportunistische wind: Ineos-CEO Jim Ratcliffe liet in 12/24 in het zakenblad Fortune dat hij zijn investeringen in Groot-Brittannië wou terugschroeven en opteerde voor 3 biljoen aan investeringen in de VS van Trump.

Verzet

Volgens Climaxi zijn we de ochtend na de inauguratie van Trump nog maar eens wakker geworden in een andere wereld. Een wereld die sterk neigt naar de autoritaire regimes van de jaren dertig in de vorige eeuw. De Duitse filosoof Theodor Adorno onderzocht in een speech in 1967 (weergegeven in het boekje Aspecten van het nieuwe rechts-radicalisme) al hoe het mogelijk was dat de extreem-rechtse NPD twintig jaar na Wereldoorlog 2 in Duitsland opnieuw een zeker succes kende. De actie tegen een extreem-rechtse maatschappij is een permanent gegeven binnen het humanisme. Telkens positioneert extreemrechts zich tegen nieuwe verworvenheden op het domein van mensenrechten: klimaatactie voor een gezonde wereld, sociale verwezenlijkingen, genderrechten… Telkens opnieuw moeten mensen daartegen in verzet komen en de slinger opnieuw naar de andere kant duwen. Wie mensenrechten verdedigt oefent een permanente actie uit voor bevrijding en respect. Die actie wordt gevoerd door rechten op te eisen, actie te voeren, progressief of links te stemmen en gemeenschappen te verdedigen tegen onrecht en uitbuiting.

In het beleidsplan dat Climaxi voor de volgende jaren indiende kiest Climaxi dan ook resoluut voor een sociale klimaatpolitiek als oplossing. Op die manier willen we mee een duw aan de kar geven om die op democratische sporen te houden of ze er opnieuw op te zetten. Met zijn speech legde Trump meteen een flink fundament voor de uitbouw van een wereldwijde extreemrechtse beweging die enkel via een duidelijk alternatief verhaal kan tot stilstand gebracht worden. Climaxi wil dan ook dat Vlaanderen, België of Europa geen soft aftreksel worden van Trump. Klimaat en ecologie zijn een deel van de strijd tegen extreemrechts. De tandem Trump-Van Grieken en co mikt erop dat ze er door misleiding en negatie van wetenschap verder kunnen in slagen mensen enkel aan hun belang op korte termijn te doen denken. Aan ons om het tegengestelde te doen, verbanden bloot te leggen en een eigen verhaal te brengen. Dat zegt Adorno in 1967 ook.

Koopkracht

Dat eigen verhaal zal breed moeten zijn en zal eerder de kwestie van de (gelijke) mensenrechten dan van de koopkracht op zich moeten centraal zetten. Het begrip ‘koopkracht’ is te hol en wordt zeer dikwijls gerecupereerd door extreemrechts: zich baserend op ons verlangen naar een beter leven en rechtvaardiger inkomen zet men het begrip ‘koopkracht’ in om mensen uit mekaar te drijven: de zogezegd hard werkende Vlaming tegen de Waal of de migrant. De milieuactivist tegen de fabrieksarbeider. Laatst vond ik een brochure terug uit de jaren zeventig van vorige eeuw. Men kwam op voor ‘arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en ritmeverhoging.’ Voeg daar nog ‘in een propere en sociale omgeving binnen en buiten de fabrieksmuren’ aan toe en we zijn een flinke stap verder.

Filip De Bodt