Nieuwe pachtwet geen goede zaak voor boeren.

Het Boerenforum stelt vast dat één van de fundamenten van de Vlaamse landbouw en voedselproductie in alle stilte onderuit gehaald wordt. Ook al laten we reeds geruime tijd horen dat we hiermee niet akkoord kunnen gaan, toch probeert het Vlaams Parlement het nieuwe pachtdecreet er gewoon door te duwen. Naar onze mening en ook die van ABS komt het écht niet goed met dit nieuwe decreet. Boeren kunnen sneller van hun grond gezet worden. Artikel 12, § 4 van de nieuwe wet houdt een opzegmogelijkheid in voor het geheel of gedeeltelijk vervreemden van het pachtgoed. Vervreemding houdt niet enkel verkoop in, maar ook ruil, schenking, inbreng in een vennootschap of het nalaten van een bijzonder legaat. In alle geval kan men gronden aan erfgenamen schenken, of in een vennootschap in te brengen. 

Bij verkoop heeft de pachter uiteraard nog zijn recht van voorkoop (art. 59 en verder van het nieuwe decreet). Het lijkt totaal onrealistisch dat een boer-pachter in deze tijden voldoende kapitaal zou bijeen krijgen om de gronden op te kopen aan de huidige marktprijzen.

Onze pachtwet is gemaakt om boeren en boerinnen grondzekerheid te geven, zodat ze met een gerust hart kunnen boeren. Die nood aan zekere toegang tot grond is nog steeds actueel. Vandaag stellen we vast dat eigenaars van landbouwgrond steeds meer hun toevlucht nemen tot lucratieve gebruiksovereenkomsten van korte duur zoals seizoenpacht, verhuring aan bijvoorbeeld paardenhouders en allerlei vormen van niet-agrarisch gebruik. Voor landbouwers is dit een zeer problematische evolutie die de toegang tot grond bemoeilijkt, de bedrijfsvoering kwetsbaar maakt en enige visie op lange termijn onmogelijk maakt. Het maakt van Vlaanderen een plek waar het steeds moeilijker is om te boeren.

De meerderheid binnen het Vlaams Parlement beweert grondeigenaars via het nieuwe pachtdecreet te overtuigen om opnieuw te verpachten aan voedselproducenten. Het voorstel dat nu op tafel ligt, maar nog goedgekeurd moet worden door de commissie landbouw en de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement, verandert echter niks aan de malaise die er nu heerst. De uitbreiding van de opzegmogelijkheden om pachten te beëindigen garandeert net het omgekeerde van wat zou moeten gebeuren, nl. voedselproducten een zekere en langdurige toegang tot landbouwgrond verschaffen.

Daar is het voor ons als Boerenforum om te doen: “GROND VOOR VOEDSEL”. Op landbouwgrond, grond die bestemd is voor voedselproductie, moeten voedselproducenten kunnen boeren met zekerheid op lange termijn. De pacht ondermijnen helpt boeren en boerinnen niet vooruit en geeft ook een totaal verkeerde boodschap aan eigenaars van landbouwgrond.

Duurzame en langdurige toegang tot landbouwgrond, gewaarborgd door een stevige en gehandhaafde pachtwet, is van fundamenteel belang. Dat geldt in de eerste plaats voor individuele boeren, boerinnen en hun families. Onzekere toegang tot grond bedreigt de toekomst van hun bedrijven, hun thuis en hun levensonderhoud. Maar ook de maatschappij heeft belang bij de bescherming van langdurige toegang tot grond voor haar boeren en boerinnen. Dat geldt voor onze voedselzekerheid, maar bijvoorbeeld ook voor duurzaam bodemgebruik. Een duurzaam bodembeheer vraagt jarenlange inspanningen en investeringen van voedselproducenten. Ze plukken daar pas vele jaren later de vruchten van. Langlopende pachtovereenkomsten, over de generaties heen, vormen de enige en dus ook de beste garantie dat boeren of hun opvolgers die vruchten zelf zullen plukken en zijn dus een belangrijke sleutel tot meer duurzaam bodembeheer. De uitbreidingen van de opzegmogelijkheden die het nieuwe pachtwetdecreet dreigt door te voeren trekken een streep door deze rekening. De vraag van onze overheid naar een duurzamere landbouw en meer bodemzorg klinkt opeens wel heel hol.

Hervorming

De hervorming van de pacht zoals het voorligt in het voorstel tot pachtdecreet zal leiden tot een verdere afbreuk van de rechten die Vlaamse landbouwers nog resten in de plaats van bij te dragen aan een duurzame toekomst voor de sector en voor onze samenleving. Wij vrezen dat deze hervorming de beschikbaarheid van landbouwgrond voor boeren verder zal aantasten in plaats van beschermen. Wij vrezen dat deze hervorming zal leiden tot een toename van korte termijnlogica’s in het landbouwgebruik, waaronder het uitboeren van de grond, in plaats van de transitie naar een duurzame landbouw, waaronder de noodzakelijke investeringen in de bodem. De pachtwet bevat geen enkele stimulans om grondeigenaren aan te moedigen hun gronden te verpachten aan voedselproducenten. Deze hervorming sluit geen enkel achterpoortje naar alle andere vormen van gebruiksovereenkomsten om landbouwgrondbezit te gelde te maken. Wie landbouwgrond heeft, vindt in dit voorstel van decreet meer ondersteuning dan ooit om ze aan de landbouw te onttrekken. De open ruimte wordt zo een grote speeltuin voor wie het zich kan permitteren, waarin voor duurzame landbouw een steeds kleinere plaats is voorzien.

Daarom eisen wij dat welke hervorming van de huidige pachtwet ook, past in een voorafgaand vastgelegd Vlaams landbouw- en voedselbeleid.

● Zorg voor langdurige toegang tot landbouwgrond voor alle boeren en boerinnen die voedsel produceren. Zorg hier in het bijzonder voor ten aanzien van jonge landbouwers, starters en overnemers, zodat zij zonder aankoopverplichting een zekere toegang tot grond hebben, en zo kunnen boeren en onze voedselproductie voor de toekomst kunnen helpen verzekeren. Langdurige en duurzame toegang tot grond valt in alle geval en op geen enkele manier te rijmen met artikel 12, paragraaf vier van het voorstel tot pachtdecreet. Zorg voor een maatschappelijke en wetenschappelijke onderbouwing van om het even welke pachtwethervorming. De veronderstelling dat het huidige voorstel zal helpen om grondeigenaars te motiveren hun grond aan boeren te verpachten is op geen enkel onderzoek of wetenschappelijke basis gestoeld.Zorg bij de huidige pachtwet of welk hervormingsdecreet daarvan ook, voor de handhaving ervan, zodat de bescherming van de boer en het landbouwgebruik van landbouwgronden gegarandeerd wordt. Voorzie fiscale en extra-fiscale stimuli opdat het voor eigenaars interessant blijft aan de pachtwetgeving te voldoen.

● Beperk op alle niveaus de opzegmogelijkheden op landbouwgrond voor alle activiteiten die niet gerelateerd zijn met voedselproductie.

● Zorg bij welke hervorming van de pachtwet ook voor rechtszekerheid, en breek niet in in bestaande pachtcontracten of in de zekerheid die volgende generaties boeren en boerinnen nu hebben door het systeem van pachtoverdracht. Hier valt de rechtstreekse toepassing van de wet in artikel 88 van het voorstel tot decreet, samengelezen met de verplichting tot het opstellen van en de mogelijkheid tot het afdwingen van een schriftelijk contract in artikel 6 van datzelfde decreet, in geen enkel geval mee te rijmen.

● Zorg ervoor dat eventuele teelt- en gewaseisen die binnen een landbouw- en voedselbeleid noodzakelijk blijken, niet in de pachtwet maar in generiek beleid worden aangepakt.

Wim Moyaert