Drie juridische stappen met buurtbewoners tegen PFAS-vervuiling van Indaver

Sinds 1 januari 2022 loost Indaver zonder vergunning PFAS in de Schelde. Daar komt nu verandering in: op 22 maart legde minister Demir PFAS-lozingsnormen op voor de afvalverbrandingsoven van Indaver. Demir gaf op 3 april een aparte vergunning voor de waterzuiveringsinstallatie en de Provincie gaf op 23 april een lozingsvergunning voor PFAS aan de stortplaats De Hooge Maey, ook in handen van Indaver.

De drie afvalverbrandingsovens op de site vlakbij Stabroek verwerken tot 16 000 ton PFAS-houdend afval per jaar. Dit afval is afkomstig van onder andere 3M in Zwijndrecht maar ook van Chemours in Nederland en andere PFAS-producerende bedrijven in Europa. De assen van de ovens worden gestort in stortplaats Hooge Maey vlak aan de site van Indaver.

Afvalverbrandingsoven 

Indaver vraagt een nieuw lozingsvergunning voor het lozen van PFAS in het Verlegd Schijn. Hoewel het PFAS-bad in de Schelde méér dan vol zit, laat minister Demir toe dat Indaver doorgaat met het lozen van PFAS. De Vlaamse Milieumaatschappij is daarover nochtans heel scherp in haar advies van 17 januari 2024:

‘De metingen van PFOS in oppervlaktewater tonen aan dat de normen sowieso ruimschoots overschreden zullen worden. Concreet wil dat zeggen dat elke bijkomende lozing van PFAS zal leiden tot een druk die de draagkracht van het aquatische ecosysteem overschrijdt en de facto een achteruitgang van de toestand zal veroorzaken die in strijd is met de Kaderrichtlijn Water.’

Daar komt nog bij dat minister Demir nalaat om normen te bepalen voor de PFAS-uitstoot in de lucht. De Vlaamse Milieumaatschappij en het Departement Zorg vroegen nochtans om een stopzetting van de verwerking van PFAS-houdend afval door Indaver, tot er zekerheid is over de daadwerkelijke omvang van de PFAS-uitstoot in de lucht en de effecten daarvan op mens en milieu.

‘Het advies van Departement Zorg is om maximaal en onmiddellijk het voorzorgsprincipe toe te passen. Momenteel is het onderzoek naar de PFAS-verbindingen nog volop aan de gang, en is het zeer moeilijk conclusies te trekken naar gezondheidsimpact. Doch is het vermoeden groot dat door aanrijking van de bodem en oppervlaktewater omwonenden mogelijk blootgesteld zijn via de blootstellingsroute voeding aan te hoge concentraties PFAS.’

Waterzuiveringsinstallatie

De afvalverbrandingsoven is een GPBV-installatie (Geïntegreerde Preventie en Bestrijding van Verontreiniging) die aan de strengste normering moet voldoen omdat ze zeer vervuilend is. Indaver vraagt een vergunning voor het installeren van actief kool filters in haar waterzuiveringsinstallatie. Dit kunnen we enkele aanmoedigen. Dat de waterzuiveringsinstallatie een aparte vergunning krijgt zonder project-MER of onderzoek naar de impact van PFAS-vervuiling via aerosollen naar de lucht is echter allerminst opmerkelijk. Zo adviseerde Afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en Projecten (AGOP) in haar advies van 10 januari 2024:

’AGOP is van oordeel dat aangezien Indaver op dit moment niet over een adequate afvalwaterzuiveringsinstallatie beschikt voor de verwijdering van alle PFAS, het niet aangewezen is dat er nog PFAS-houdende afvalstromen worden aanvaard op de inrichting, noch dat er PFAS-houdende externe bedrijfsafvalwaters worden verwerkt op de inrichting.’

De waterzuiveringsinstallatie van de afvalverbrandingsinstallatie blijkt dus verschillend van de waterzuiveringsinstallatie voor de stortplaats De Hooge Maey. Waarom er verschillend wordt geïnvesteerd is een raadsel. 

Stortplaats Hooge Maey

Het afvalwater van de stortplaats van De Hooge Maey loopt ook in het Verlegd Schijn en later de Schelde via een andere waterzuiveringsinstallatie. Dit zijn dezelfde waterlopen als waar de afvalverbrandingsoven haar afvalwater in loost. Opvallend is dat deze lozingen apart worden vergund al zou het stort, de waterzuiveringsinstallatie en de afvalverbrandingsoven als één bedrijf gezien moeten worden. De opsplitsing van de vergunning maakt het onnodig ingewikkeld en niet transparant over hoeveel PFAS er nu eigenlijk geloosd wordt. Investeringen in de ene waterzuiveringsinstallatie worden niet per definitie voor de andere waterzuiveringsinstallatie gedaan. Er loopt nochtans over beide installaties heel wat PFAS van de oven en het stort. 

Daarbij komt dat de provincie een pak mildere lozingsnormen opgelegd heeft voor de stortplaats dan dat minister Demir doet voor de afvalverbrandingsoven. De Provincie besliste om Indaver nog éénmalig uitstel te geven voor de strengste normen voor PFAS-lozingen van de Hooge Maey. Voor vier verschillende PFAS krijgt Indaver hogere normen voor de Hooge Maey. Daarvoor geeft ze bijvoorbeeld voor PFBA een veel te hoge lozingsnorm van 10 000 ng/l. De huidige strenge normen liggen tussen 20 en 50 ng/l. Pas vanaf 1 februari 2025 gelden deze strenge normen ook voor Indaver Hooge Maey. 

Daarom stapt Climaxi nu samen met buurtbewoners naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen (lozing van afvalverbrandingsovern en waterzuiveringsinstallatie) en naar de Vlaamse regering (lozing van stortplaats). De gezondheid van de inwoners van Stabroek én de waterkwaliteit van de Schelde staan op het spel. Climaxi eist een onmiddellijke stopzetting van het verbranden van PFAS-houdend afval bij afvalverwerker Indaver in de Antwerpse haven. Tot er wetenschappelijke duidelijkheid is over de impact van de verbranding op mens en milieu, is het verder verbranden van PFAS-houdend afval onverantwoord. De minister van Leefmilieu heeft al twee jaar de tijd gehad om uitstoot van PFAS via de lucht aan banden te leggen, tot op vandaag weten we dat er PFAS naar de lucht gaan zonder dat deze vergund zijn én dat we de impact op de omgeving weten. Dit is onverantwoord.