DOSSIER ENERGIE - Interview met Marc Alexander: 'Kernenergie-centrales omvormen en hergebruiken'

Goeiedag Marc, we hebben je interessante boek gelezen “Investeer in Doel 5”. Jij werkt al een hele tijd in de zinkfabriek van Nyrstar waar je vakbondsafgevaardigde bent, je bent ook woordvoerder van de 11-maart beweging en klimaatexpert. De titel van het boek is nogal uitdagend, wat bedoel je precies met die titel?

Marc Alexander: 'Ja, ik moet toegeven dat de titel zeker een trigger lijkt te zijn. Toch dekt de titel de lading van het boek. Doel 5 was bedoeld om een vijfde kernreactor te zijn, daar pleiten we niet voor. Maar we pleiten er wel voor dat Doel 5 een energiesite wordt die enkel hernieuwbare en klimaatpositieve energie produceert die noch op nucleaire noch op fossiele brandstoffen draait.'

Goed, je zegt dat jullie geen nieuwe reactor willen en dat we  uit de kernenergie moeten geraken. Toch zegt de kernlobby vaak dat we kernenergie meer nodig hebben nu we op een klimaatcrisis afstevenen. Jij vindt dat dat niet klopt, wat zijn jouw argumenten?

Marc Alexander: 'Kernenergie heeft geen enkel voordeel dat niet veel beter kan waargemaakt  worden door hernieuwbare wind- en zonne-energie. Er zijn veel betere oplossingen dan kernenergie. Eigenlijk is het veel erger wanneer de eieren in de mand van de kernenergie worden gelegd, want dat belet om de andere, meer efficiënte alternatieven  uit te bouwen. Men kan een euro of een dollar maar 1 keer uitgeven: als men geld besteedt aan kernenergie dan gaat men een hoop investeringsfondsen missen die gebruikt kunnen worden voor hernieuwbare energie. Kernenergie is dus geen oplossing maar een deel van het probleem. Kernenergie is ook ongelofelijk onflexibel, dat staat aan of dat staat af.'

U zegt dan eigenlijk dat de bevoorradingszekerheid nog minder is bij kernenergie?

Marc Alexander: 'Ja, omdat wanneer een kerncentrale onverwachts uitvalt, de energie-voorziening dan volledig stil ligt. Het probleem is dus geen tekort aan kernenergie maar de aanwezigheid van kernenergie. Dus, het is een bevoorradingsprobleem maar ook een flexibiliteitsprobleem, want een kerncentrale is gebouwd om basislast te geven. Die draait en draait altijd maar door. In combinatie met windmolens of zonnepanelen, wat betekent dat dan? Als er op een bepaald moment minder vraag is dan aanbod, omdat er veel wind én veel zon is én de kernenergie, dan wordt er besloten om de kerncentrales te laten draaien omdat kernenergie niet zomaar stilgelegd kan worden. Dat betekent dan dat ofwel privé investeerders, coöperaties of openbare initiatieven die met hernieuwbare energie werken,  -bijvoorbeeld in München is dat een gemeentelijk bedrijf-, dat die dan verlies lijden omdat hun windmolens en zonnepanelen gedwongen worden om uit te staan terwijl ze energie kunnen opwekken. Zo kunnen ze hun investeringen ook niet degelijk afschrijven. In die zin is het niet alleen een ongeschikte en minder efficiënte vorm van koolstofarme energie maar het saboteert zelfs de meest efficiënte manier om energie op te wekken.'

Om het samen te vatten: de aanwezigheid van kernenergie maakt de andere energievormen duurder?

Marc Alexander: 'Inderdaad, dat is een prima samenvatting. Als  de windmolens op zee moeten stilstaan omdat de kerncentrales voorrang krijgen, dan kunnen die maar drie kwart produceren van wat ze effectief kunnen produceren. De kost die ze hebben per jaar, moeten over minder megawatt/u afgeschreven worden, dus ja, op die manier worden die  inderdaad duurder.'

De kernlobby zegt dat kernenergie op zich wel schone energie is, maar dat betwijfel je?

Marc Alexander: 'Ten eerste is ze zeker niet schoon qua klimaat, maar de kernlobby slaagt er in om zich achter het groene jasje van de klimaatbeweging te verstoppen om al haar “traditionele” problemen uit de discussie te halen. De reeds gekende problemen rond kernenergie nemen niet af maar nemen integendeel toe. Ik geef er enkele voorbeelden van: kernenergie wordt steeds duurder, het zijn witte-olifant-projecten die ongelofelijk veel kosten, die alleen maar tot stand kunnen komen door massale staatssteun in liberale machtseconomieën. Bv, in Engeland wordt er nu  een project gebouwd waarvan de prijs zo hoog is dat men garantie heeft moeten geven aan die maatschappij dat ze gedurende 30 jaar meer dan 100 euro per megawatt/u krijgen wat meer dan het dubbele is van de marktprijs. Het zal dus niet de belastingbetaler zijn, maar de consument die het zal moeten betalen puur omdat het kernenergie is. Dat is ook met oudere centrales zo, men ziet steeds meer oude centrales gesloten worden door de machtsoperatoren zelf, omdat ze te duur worden. Dus oude centrales zijn te duur en wanneer er iets mee fout loopt zullen de werknemers in de kerncentrales de eerste slachtoffers zijn. Dat is ook nog een belangrijk punt.
Een tweede argument is de band  met de militaire industrie, het is niet toevallig dat die kerncentrales die ik net als voorbeeld heb gegeven zich in Groot-Brittanië bevinden. Boris Johnson heeft net aangekondigd dat hij het aantal kernwapens wil opdrijven van 180 stuks naar 260. Er is dus een band tussen kernenergie en wat er in kernbommen gestoken wordt. We zien dat bedrijven die werken voor de civiele, burgerlijke nucleaire sector, dat dat dezelfde bedrijven zijn die ook verrijkt uranium leveren voor militaire programma’s. Dat was dus mijn tweede argument. Zo zijn er nog een aantal: de onveiligheid, de onbetrouwbaarheid,…'

Een interessant argument dat u gaf was dat kernenergie ons strategisch heel erg afhankelijk maakt. Windenergie en zonne-energie kan je lokaal produceren. Voor kernenergie ben je afhankelijk van de aanvoer van grondstoffen.

Marc Alexander: 'Voor grondstoffen zijn we in alle sectoren afhankelijk maar voor de energiebronnen wind en zon niet, zoals je terecht zegt; dat geldt ook voor een deel biogas en biomassa indien die lokaal en op een duurzame manier wordt geproduceerd. Dat zal allemaal minstens gedeeltelijk binnenland zijn,  terwijl uranium en petroleum uit het buitenland komt. Alle uranium komt uit Kazachstan, Canada, Niger, Australië,… Elke megawatt/u kernenergie komt sowieso uit het buitenland, maar wind- en zonne-energie is 100 procent binnenlands. En we zullen ook daarvan energie moeten invoeren omdat we niet zoveel zee hebben om off-shore windmolens te zetten maar het zal in iedere geval onze onafhankelijkheid op vlak van energie drastisch vergroten.'

Je spreekt over gascentrales en dat we een stuk CO₂ terug de lucht uit moeten krijgen dat daarbij dienstig kan zijn om CO₂ als grondstof voor de omliggende industrie te gebruiken.

Marc Alexander: 'Ja, op dit moment is er op de Antwerpse haven al zo’n project. Men plant om 4 à 8 duizend ton circulaire groene methanol te maken, daarvoor gebruikt men CO2 die opgevangen wordt door Indaver. De techniek wordt dus gebruikt om CO₂ als grondstof te gebruiken, te combineren met waterstof die dan zo snel mogelijk groene waterstof moet worden, om uit die basisbouwstenen nl. CO₂ en groene waterstof, methanol te maken. Dat is een project dat uitgaat van de haven van Antwerpen, in samenwerking met een aantal bedrijven uit de haven. Eigenlijk pleiten we voor een serieuze opschaling van dat soort methode zodanig dat er geen olie of petroleum de haven moet binnenkomen maar dat we enkel werken met grondstoffen die circulair zijn en die we circulair kunnen houden, niet enkel afkomstig van Indaver. Maar ook van biomassa die uit de atmosfeer wordt gehaald, zo blijft de CO₂ uit de atmosfeer behouden in circulaire stromen. We pleiten voor een klimaatpositieve aanpak in plaats van een klimaatneutrale aanpak.'

Sammy Roelant