DOSSIER ENERGIE - Interview met Leo Tubbax: 'Stop Kernenergie'

Leo Tubbax: De zaak is heel ingewikkeld. Je hebt twee verschillende toestanden, de eerste: nieuwbouw van reactoren, dat mag absoluut in geen enkel geval toegelaten worden. De tweede: de gevaarlijke reactoren, vooral Doel 1, 2, 3 en Tihange 2 moeten onmiddellijk gesloten worden. Minister Tinne Vanderstraeten die vroeger een anti-nucleair standpunt had, weet dat heel goed. Zij heeft als advocate gepleit in de zaak voor de onmiddellijke sluiting van Tihange 2. Nu is ze minister en doet ze mee aan een regering  wiens intenties daar haaks op staan.
Een derde vraag is: wat verder met Tihange 3 en Doel 4?  Dit zijn reactoren die vrij oud zijn maar wel in goede staat zijn, volgens de mensen die er werken en die ik heb mogen ontmoeten. Als we een regering zouden hebben -een andere regering- die zich zou inzetten voor een overgang naar 100 procent hernieuwbare bronnen voor elektriciteitsproductie, dan moeten we daar eens goed over nadenken wat we met die twee reactoren gaan aanvangen. Mijn standpunt is niet meer 100 procent duidelijk in dat geval. Maar het gaat over een plan om 100 procent hernieuwbaar te maken. Nu, om hernieuwbaar te maken heb je energie nodig. Dus om onmiddellijk alles plat te leggen van de kernreactoren, dat brengt ons in een tekort aan energie tussen de hernieuwbare en de huidige situatie.
In ieder geval, vandaag nieuwe fossiele reactoren en nieuwe fossiele energiecentrales bouwen is totaal onzinnig en gaat regelrecht in tegen de klimaatdoelstellingen van België en Europa.

Sammy Roelant: 'Laat ons even op uw pleidooi ingaan om die twee reactoren open te houden. Waarom kiest u ervoor om te zeggen die moeten nog even open blijven. Wat is het nut daarvan?'

Leo Tubbax: Nee, daarvoor heb ik niet gepleit. Als we nu een regering zouden hebben die zich zou inzetten voor 100 procent hernieuwbare elektriciteit, dan moeten we bouwen: Windmolens, turbines in de zee,  off-shore windmolens,  kleine afdammingen op een aantal rivieren. Om dat te bouwen hebben we energie nodig maar fossiele energie moeten we daarvoor kunnen uitsluiten. Als we die hernieuwbare nog niet hebben en we alles moeten toesmijten van de reactoren, dan hebben we geen elektriciteit meer, die we nodig hebben voor de opbouw van de hernieuwbare energie.

Sammy Roelant: 'Hoeveel jaar hebben we nodig om de overschakeling te maken, hoe lang moeten zij dienst doen als noodgenerator?'

Leo Tubbax: Ik denk dat wij in vijf jaar tijd de overstap kunnen maken; dat is indien we vandaag zouden beginnen. We moeten wel eerst zorgen dat we een regering hebben die er zich wel voor inzet. Dus de dag dat er een nieuwe regering aan zet is, plus vijf jaar erbij dan. Ik zie het vandaag nog niet gebeuren. Ter vergelijking: Frankrijk is toendertijd overgestapt op atoomenergie in tien jaar tijd, onder Charles de Gaulle en Chaban-Delmas. Maar het is veel eenvoudiger om windturbines te bouwen en te zorgen voor zonne-energie dan om in te zetten op kerncentrales.

Sammy Roelant: 'Wat vindt u van de argumenten van de nucleaire lobby dat kernenergie klimaatvriendelijk is?'

Leo Tubbax: Dat is zever in pakskes. Dat is zoals elektrische wagens van Tesla, als je daaraan ruikt komt er geen stank uit van verbrande olie. Maar veraf staat er wel een fabriek die aan het stinken is en gevaarlijk is om elektriciteit te maken die omgezet wordt in batterij-elektriciteit voor die Tesla. Om verder te gaan met de vergelijking, hetzelfde voor de batterijen. Kernenergie heeft uranium nodig en uranium komt uit smerige mijnen uit verafgelegen landen waar smerige hopen radioactief afval geproduceerd worden naast de mijnen. Er wordt een heel pak energie in die uranium gepompt voordat het rijk genoeg is om te gebruiken in een reactor. Er worden een heel pak vervuilende dingen gedaan, er wordt een pak energie verspild,… Als je naar een kerncentrale kijkt, dan staan daar  heel grote koeltorens naast:die spuiten ongeveer 2/3 van de geproduceerde elektriciteit in de lucht. Dat is klimaatopwarming op lokale basis. En wat doen we met dat kernafval daarna? Dat weten we nog steeds niet, dat blijft gewoon staan in Doel en in Tihange.

Sammy Roelant: 'U haalde aan het begin van het gesprek aan dat er een aantal onveilige centrales zijn die onmiddellijk zouden moeten sluiten. Hoe onveilig zijn die?'

Leo Tubbax: Doel 3 is waarschijnlijk de gevaarlijkste centrale in West-Europa om twee redenen. Ten eerste:de scheurtjes in het reactorvat. Er komen er steeds meer bij en ze worden steeds groter. De tweede reden is dubbel, aan de ene kant bevindt de reactor zich in een dichtbevolkt gebied. Er zijn 3 plaatsen op de wereld waarop je geen centrales mag bouwen, dat zijn Vlaanderen, Nederland en Zuid-Korea omdat de mensen daar te dicht op elkaar wonen. Rond Doel 3 heb je ongeveer negen miljoen mensen die er rond wonen in een straal van 75km. En bijkomend, is er daarrond nog eens het grootste chemisch en petrochemisch complex van West-Europa gebouwd. Dus als er iets verkeerd zou gaan in Doel 3 dan gaan de mensen heb je een extra gevaar met  die chemische en petrochemische fabrieken. Dan heb je niet alleen een radioactieve wolk maar ook een toxische wolk met al die chemische boel van petroleum en zo meer… die daar wordt gefrabiceerd. Dat is totaal waanzinnig, en dat gebeurt op 12 km van het stadhuis van Antwerpen!

Sammy Roelant: 'U bent vakbondsafgevaardigde geweest: die kerncentrales stellen veel personeel te werk. Als er een sluiting komt, hoe moet die reconversie er dan vuitzien volgens u?'

Leo Tubbax: Wel, dat moet je vragen aan de mensen die er werken. Maar als ik er delegue zou zijn, zou ik onmiddellijk Doel 3 sluiten om veiligheidsredenen. De mensen die daar vakbondsafgevaardigde zijn, hebben dat niet gedaan. Dat wijst op zwakke kwaliteit. Dat zijn mensen van ACOD, die moeten opkomen voor het onder publieke controle brengen van elektriciteitsfabricatie. Ik heb ze daarvoor nooit zien opkomen. Dat is waarschijnlijk niet de beste delegatie die je zou kunnen voorstellen.
Ik zou ook onmiddellijk eisen om Engie-Electrabel te nationaliseren. Iedereen heeft het nodig, ieder van ons heeft elektriciteit nodig. Nationalisatie is de oplossing, dan kunnen mensen ook statuten van beambten krijgen en zo tewerkstellen. Want die krijgen waarschijnlijk gezondheidsproblemen vanwege de stralingen.
Ten slotte, een centrale zet drie soorten mensen aan het werk. Mensen die aan de reactoren zitten, mensen die energie inbrengen in het net en dan nog werknemers die geen statuut hebben omdat die slechts voor een bepaalde tijd daar komen werken . De mensen die de energie inbrengen in het net kunnen gewoon aan het werk blijven. Degene die geen statuut hebben, daar hebben we geen problemen mee qua reconversie. Zo kunnen we ook de werkuren per persoon serieus verminderen. Het loon van die mensen stelt niks voor in vergelijking met de kost van de reactoren. Er is maar een heel klein deel dat naar lonen gaat, daar zit best nog marge op.

Sammy Roelant: 'De nucleaire sector krijgt veel plaats in de media om een standpunt te maken. Ze hebben ook een goede politieke toegang als je naar de partijprogramma’s kijkt van meerdere partijen. Waar komt die traditionele macht van de kernsector in ons land vandaan?'

Leo Tubbax: De macht komt van de Generale Bank, de Société Générale de Belgique. Die hadden twee bedrijfjes die allebei de intercommunales begonnen op te kopen. Elektriciteit maken was vroeger een gemeentelijke bevoegdheid, die dan is overgegaan naar de intercommunales . De Generale Bank heeft zich daar dan binnengewrongen met de steun van socialisten, liberalen, christen-democraten en vandaag hebben zij zelfs Ecolo en Groen in hun macht. Het samenbrengen van die twee bedrijven heeft dan gezorgd voor Engie. Als je de elektriciteit van het land in je macht hebt, dan ben je te groot om ten onder te gaan. Dan kan je aan de regering zeggen van: wij willen dit, wij willen dat,… Maar de mensen die weinig belang hechten aan hun partijprogramma, die weinig overtuigd zijn, willen dan in de eerste plaats in de regering blijven en leggen zich neer bij de dictaten van Engie-Electrabel.

Sammy Roelant