COP 26 in Glasgow: erop of er weer onder?

Vandaag start de Internationale Klimaatconferentie in Glasgow. De Verenigde Naties roepen politici op om hun ambitieuze klimaatplannen te komen voorstellen. De COP 26 gaat met een jaar vertraging door. Vorig jaar was er geen bijeenkomst omwille van corona. De bedoeling is om de in Parijs gemaakte afspraken (2015) verder te concretiseren. Die moesten de opwarming van de aarde beperken tot 1,5-2 graden celsius.

De overeenkomst legde niets op maar voorzag dat elk land vrijwillige bijdragen moest doen, tegen 2020 een strategie bekend moest maken om naar een koolstofarme economie te gaan en er voor zorgen dat de financiering daarvan duidelijk is. 194 landen hebben hun eerste plan ingediend, 13 voldeden aan de in 2020 opgelegde evaluatie. Die engagementen gaan meestal over de reductie van CO2 en andere gassen die men zich voorneemt, de manier waarop men hernieuwbare energie gaat ontwikkelen en andere voornemens. Pas in 2023 wordt dan opgeteld hoe ver men geraakt is. China houdt zijn cijfertjes nauwkeurig bij maar zegt op korte tijd steenkool niet te kunnen uitschakelen bijvoorbeeld. De Belgen stoppen zich weg achter de Europese Unie en dienen (in tegenstelling tot Frankrijk vb.) geen bijkomende informatie in.

Het Intergovernmental Panel on Climate Change kwam eerder dit jaar met een nieuw alarmerend rapport. Wetenschappers van het IPCC achten het nu zeer waarschijnlijk dat onze planeet op korte termijn de grens van 1,5°C opwarming zal overschrijden in vergelijking met pre-industriële tijden.

Achter de wetenschappelijke gegevens en de percentages van emissiereducties schuilen mensenlevens en kostbare natuur die steeds meer getroffen worden door de klimaatcrisis. Bovendien is de klimaatcrisis fundamenteel onrechtvaardig: ze treft mensen in  kwetsbare omstandigheden het eerst en draagt zo bij tot een toenemende ongelijkheid. De afgelopen zomer is hier een duidelijk voorbeeld van. De overvloedige regenval zorgde voor overstromingen in eigen land en onze buurlanden. Tot op vandaag zien we dat de overheid er nog steeds niet in slaagt om de schade op te ruimen of iedereen te helpen bij de wederopbouw.

De Europese Unie introduceerde in 2019 de Green Deal. Dit zijn een reeks beleidsinitiatieven om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Die klinken ambitieus maar als je dieper kijkt lijkt het eerder een economisch relance plan dan een ambitieus klimaatbeleid. Er wordt geld vrij gemaakt voor tussenoplossingen zoals CO2-opvang en -gebruik, voor de aanleg van een grote pijplijn naar Nederland om de afgevangen CO2 te vervoeren.

De Klimaatcoalitie, de Belgische koepel van klimaat- en sociale organisaties, vakbonden en mutualiteiten, schreef een memorandum voor een Belgische Green Deal. "We staan voor een unieke en enorme uitdaging: de klimaatcrisis vereist coherente en grootschalige actie om de wereld weer een duurzame en rechtvaardige koers te laten varen, met sociale rechtvaardigheid voor iedereen en respect voor de grenzen van onze planeet." Climaxi denkt dat de klimaatbeweging er beter aan zou doen om zeer concrete eisen te stellen voor elk niveau, zowel Europa, België als Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Zij zou de motor moeten zijn van een aantal duidelijke keuzes (beter en goedkoper openbaar vervoer, prioriteit voor lokale korte keten, opzeggen van de strategie om eeuwig doorvoerland te zijn,…) die breken met het idee dat men binnen een vrije markt de zaken gaat oplossen door nieuwe technologie in te schakelen. Dit verandert weinig fundamenteel. Men zal massa's geld en overheidsinvesteringenmoeten vrij maken om iedereen mee te hebben in dit verhaal en een daadwerkelijke omslag te verwezenlijken.

Jan Jambon pakte in zijn Septemberverklaring uit met meer jobs, meer klimaatambitie en een efficiëntere overheid. Het PFOS schandaal open een woorden de ogen.: "Het moet gedaan zijn dat bepaalde bedrijven denken dat ze om het even wat kunnen lozen in de natuur, en dat de mensen de rekening gaan betalen. De tijd is voorbij dat bedrijven onze omgeving ongestraft kunnen vervuilen of verontreinigen." In realiteit worden diegenen die dat moeten oplossen, de inspectie- en vergunningsdiensten net niet versterkt.

De federale regering durft al evenmin een duidelijk plan naar voorschuiven. De Vivaldi-regering zeg wel te willen investeren in openbaar vervoer en ze richt een nieuwe cel op voor analyse en advies over klimaatverandering. De inspanningen van de ene regering zou op de koop toe nog eens kunnen teniet gedaan worden door de andere. Terwijl de ene regering meer treinen wil, schaft de andere de belbussen van de De Lijn af.

De COP start in niet zo goede omstandigheden. Veel van de landen uit het globale zuiden mogen Schotland niet binnen omdat ze niet gevaccineerd zijn. Dit maakt een rechtvaardig debat al onmogelijk van in het begin.

Climaxi staat nog steeds achter de slogan 'system change not climate change' en 'klimaat + kapitalisme = crisis2'.  Climaxi zal ook na COP 26 blijven verder werken aan concrete dossiers dichtbij de mensen om zo een klein steentje te verleggen in de klimaatrivier. 

Katrin Van den Troost en Filip De Bodt.