Komaan klimaatactivisten!

De klimaattop van Bonn bracht eens te meer duizenden klimaatactivisten uit vele verschillende landen op de been. Ook de Belgen waren eens te meer goed vertegenwoordigd. Het klimaatactivisme kent, zoals elke sociale beweging, ups en downs maar is in ieder geval allerminst dood, integendeel. Wij zijn van oordeel dat het klimaatactivisme veel meer dan vandaag zou moeten inzetten op duurzame mobiliteit. We zijn vaak bezig met thema's als hernieuwbare energie, vuile energie, energiebesparing, de toegang tot hernieuwbare energie, maar ook landbouw en voeding. Allemaal belangrijke thema's, maar we benutten onvoldoende het thema mobiliteit om ons pleidooi voor een sociale, democratische en koolstofarme samenleving aan op te hangen. Missen we daar geen trein? De impact van vliegtuigreizen duikt natuurlijk wel eens op in onze pleidooien en ooit organiseerden we een klimaatactiekamp nabij de luchthaven van Bierset om ondermeer de import van versproducten uit andere werelddelen aan de kaak te stellen. De dagdagelijkse mobiliteit is niet alleen verantwoordelijk voor een flinke hap van de CO2-uitstoot, ze biedt ook kansen om ons klimaatverhaal uit te leggen en te concretiseren. Enkele argumenten op een rij:

mobiliteit is een basisrecht

Net als bij hernieuwbare energie, kunnen we vertrekken vanuit het idee dat alle mensen recht hebben op een vlotte verplaatsing en dat alle mensen, los van de dikte van hun portefeuille, het recht moeten hebben om dat op een manier te doen die de kleinst mogelijke impact heeft op de planeet. Dat is één van de redenen waarom we hoofdzakelijk opteren voor collectieve, publieke en gedeelde vervoersmodi. We staan hoe dan ook voor een ingrijpende ommekeer op het vlak van mobiliteit. Als we die laten organiseren door de markt en de commerciële bedrijven komen we heel snel uit bij valse oplossingen, zoals de loutere elektrificatie van de private wagen, en zullen er heel snel nieuwe ongelijkheden gecreëerd worden. Vandaag zien we reeds hoe het openbaar vervoer afgebouwd wordt en de salariswagen geen strobreed in de weg wordt gelegd. Propere mobiliteit moet een recht zijn voor iedereen. Laat dat het vertrekpunt zijn.

Mobiliteit brengt mensen in beweging

Hoewel mobiliteit niet het eerste thema lijkt van de klimaatbeweging in ons land, stellen we vast dat het thema hoe dan ook vele mensen in beweging brengt. In Antwerpen heeft er zich een enorme burgerbeweging ontwikkeld rond de mobiliteitsknoop in en rond de stad. Actiecomités als St(r)aten Generaal en Ademloos hebben er de grote verdienste dat ze de Lange Wapperbrug, een immens viaduct van bijna 2 kilometer, dat over een volkse wijk in Antwerpen zou gebouwd worden, hebben tegen gehouden. De burgerbeweging Ringland wist er de overkapping van de Antwerpse ring op de politieke agenda te zetten. In tal van Vlaamse steden zien we nieuwe Critical Mass Bike Rides ontstaan, die meer ruimte voor de fiets in de stad opeisen. Er zijn de actiecomités die ontstaan tegen de bouw van nieuwe centrumparkings. Het oprukkende fijn stof zorgt voor allerhande acties en maakt duidelijk hoe ondemocratisch het autoverkeer wel is: Je kunt vaststellen dat het vaak de minder begoede mensen zijn, die in slechter gelegen buurten wonen, waar het fijn stof piekt. Ze hebben vaak geen eigen wagen, maar krijgen veel meer af te rekenen met de gevolgen van het autoverkeer dan de beter begoede mensen in de groene rand. Bovendien zijn mensen met kleine inkomens veel meer aangewezen op de publieke ruimte dan mensen die in grotere huizen met private tuinen wonen. Ook de circulatieplannen die doorgevoerd worden in verschillende Vlaamse centrumsteden, zorgen voor het nodige maatschappelijke debat. De klimaatbeweging kan dit aangrijpen om zelf ook in actie te komen en in te haken op het maatschappelijke debat dat gaande is.

Klimaatbeweging en vakbonden zijn elkaars bondgenoten

De vakbonden van het openbaar vervoer hebben vandaag alle redenen om alert te zijn. De regering liet reeds ballonnetjes op om de NMBS gedeeltelijk te privatiseren. Waar dat toe leidt, kan je bijvoorbeeld in Engeland vaststellen, waar je veel betaalt voor een treinrit, terwijl de dienstverlening te wensen over laat. De spoorinfrastructuur werd na de privatisering dermate verwaarloosd dat men een deel van die infrastructuur uit pure noodzaak terug in publieke handen heeft moeten nemen. De veiligheid was niet langer gewaarborgd. Maar als je de kranten erop naslaat, vind je maar weinig begrip voor de acties en stakingen van de openbaar vervoersvakbonden. Terwijl het gebrekkige mobiliteitsbeleid in dit land ervoor zorgt dat we te pas en te onpas te maken krijgen met monsterfiles, waarin zovele mensen uren staan aan te schuiven, wordt een sporadische staking meteen afgeschilderd als 'de gijzeling van de eeuw'. Van stakingen berekenen we meteen de maatschappelijke kostprijs, terwijl het buiten kijf staat dat de factuur van de files er een veelvoud van bedraagt. Mobiliteit is nu net het thema waarop de klimaatbeweging en de vakbonden elkaars bondgenoten kunnen zijn in de strijd voor publieke, gedeelde en sociale oplossingen voor zowel het mobiliteits- als het klimaatprobleem. Een alliantie van beide zou een heel sterk maatschappelijk signaal kunnen geven. Of zoals de gekende Canadese klimaatactiviste Naomi Klein het uitdrukt: “Stakende spoorwegarbeiders zijn de klimaatactivisten van de 21ste eeuw”.

Mobiliteit stopt niet aan onze grenzen

In zowat alle Europese landen zien we vandaag bewegingen opstaan voor een andere, duurzame mobiliteit. De klimaatbeweging is altijd bij uitstek een internationale beweging geweest. Logisch, gezien klimaatverandering een mondiaal fenomeen is. Mobiliteit is een thema waarrond we ook op Europees en mondiaal vlak kunnen mobiliseren en organiseren. In een Europese Unie die tot hier toe vooral privatiseringen en liberaliseringen oplegt aan de lidstaten, kan de klimaatbeweging net op die schaal ijveren voor een Europees openbaar vervoer, voor een regulering van het vliegverkeer of voor een Europees verbod op verbrandingsmotoren. De inzet is bijzonder groot en na Dieselgate weten hoe ver de invloed van de autolobby reikt. Hoog tijd om een krachtige tegenbeweging op Europees niveau op te bouwen. We beschikken vandaag reeds over heel wat netwerken van waaruit internationale campagnes kunnen opgezet worden.

De klimaatbeweging zou het thema mobiliteit nog meer dan vandaag moeten omarmen en er acties en campagnes rond opbouwen. Het is bij uitstek een thema waarbij we klimaateisen kunnen verbinden met eisen voor sociale rechtvaardigheid. Bovendien gaat het om een heel concreet thema, waar mensen dagdagelijks mee te maken krijgen. Een uitgelezen kans dus om ons klimaatverhaal bij brede lagen van de bevolking binnen te brengen. Waar wachten we op?