Garnalen: klimaat of overbevissing?
vzw Climaxi las de berichtgeving in de media rond de prijsstijging van de garnalen en wil graag een aantal elementen aanhalen die het dieptepunt in de garnalenvangst mee kan verklaren. Op dezelfde nieuwspagina’s kunnen we meestal lezen dat minister Marghem de EU vraagt om de Belgische klimaatinspanningen naar beneden te halen. Een paradox, die ons koude rillingen doet krijgen.
Meestal gaat het in discussies rond visserij over verschillende mogelijke oorzaken. Een paar reflecties:
Voor de eerste keer werd samen met de mensen van Solid. Greece ook geëxperimenteerd in Nederland. Er werd een netwerk uitgebouwd en getest dat bij volgende acties nuttig zal blijken te zijn. Ook in het Duitse Berlijn zijn overigens mensen actief die dezelfde campagne opzetten.
- Bij het verschijnen van Fish en Run 1 in 2011 getuigden wetenschappers van het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) al dat de garnaal net zoals andere vissoorten opschuift naar het noorden. De zuidelijke grens voor garnalen zit ongeveer in het noorden van Frankrijk. België en Nederland zijn vrij kwetsbaar op dit vlak. Volgens wetenschappers warmt de zee op en nemen de garnalen letterlijk de benen naar het noorden. Bovendien zijn ze gevoelig aan warmte tijdens het voortplantingsseizoen. Ze trekken zich dan terug in koudere wateren, die blijkbaar ook al minder koud zijn en zo de voortplanting bemoeilijken.
- De daling van de stocks heeft ook te maken met gewijzigde aanvoerpolitiek in Duitsland én vermindering van de stocks (door inzet van grote boten) in Denemarken. In 2007 piekte de garnalenvangst, sindsdien gaat het volgens een Europese studie altijd maar verder naar beneden (p. 19 tabel). Klimaat is dus niet de enige factor. Het feit dat men garnalen niet echt monitort of er geen quota voor ingesteld heeft, betekent ook dat er weinig geweten is over de beschikbare hoeveelheid. Binnen de visserijsector zijn sommigen voor quota, anderen tegen. Wie nu zegt dat de daling van de garnalenvangst niets te maken heeft met overbevissing spreekt dus eigenlijk voor zijn beurt. We weten het gewoon niet!
- De Duitse en Belgische vloot (die verwaarloosbaar is) werken volgens klassieke methoden. Denemarken en Nederland zetten destijds in op vernieuwing. Nederland zette in op modernisering via het introduceren van de pulskor, een elektrische boomkor die de bodem minder beroert maar efficiënter vist. De Nederlandse garnalenvissers vragen nu een onafhankelijke studie naar dit vistuig. Climaxi sluit zich daar bij aan. De Europese Unie heeft ondertussen beslist dat Nederland het aantal elektrische vissers moet laten zakken van 80 naar een kleine 30.
- Ook ICES (International Council for the Exploration of the Sea), het internationaal Europees wetenschappersbureau dat de Europese Unie adviseert over visserijaangelegenheden, heeft niet zo veel te melden. De werkgroep rond garnalen komt één keer per jaar samen. Het laatste rapport dateert uit 2016 en geeft aan dat men een verhoging van efficiëntie door pulskor vaststelt van ongeveer 30 %. Men zegt ook dat er een kleine heropleving was van bestanden tot 2015. In dat jaar zakt men weer. Slechts 15 % van de garnalen is groter dan zes centimeter, slechts 2 % groter dan 7 cm. Die cijfers lagen vroeger hoger, wat kan wijzen op een vermindering van het aantal volwassen dieren. Het rapport spreekt zich niet definitief uit rond de gevolgen van de pulskot of de klimaatopwarming voor de garnaal.
Volgens vzw Climaxi is de toestand van de garnalenbestanden- en oogsten zorgelijk. Garnalen worden een eliteproduct. Wij stellen voor dat de garnalenpulskor beperkt wordt tot er duidelijkheid is over de impact ervan op het bestand. We vragen dat ICES méér middelen en activiteit voorziet in zijn werkgroep rond de Grijze Garnaal. We roepen de Europese Gemeenschap en de Belgische regering op om zijn klimaatinspanningen op te drijven: "Dat we dezelfde dag in onze kranten lezen dat de garnalen verdwijnen en minister Marghem aan de EU vraagt om de Belgische klimaatinspanningen te reduceren, doet ons koude rillingen krijgen. Men moet stilaan leren om te kiezen: investeren in klimaat en een andere, meer lokale economie of de opwarming ondergaan en gaan leven met het idee dat ons voedselpatroon volledig gaat veranderen. We kunnen dan wel gamba’s gaan vissen in plaats van garnalen, maar de vraag is wie de kosten van die omschakeling gaat betalen en of het niet goedkoper is om nu het klimaatroer om te gooien."
Filip De Bodt