Plastic keutels: zes PV's na een jaar van extra actie.

Plastic keutels of pellets zijn kleine plastic granulaatkorrels ter grootte van een rijstkorrel. Ze worden door de industrie samengesmolten tot bouwstenen voor kunststof en plastic. In 2019 organiseerde Antwerpen Schaliegasvrij een plastickeuteljacht. De Afdeling Handhaving zette zijn beste beentje voor en de industrie zou alles opkuisen. Drie jaar later zien we zes PV’s en een flauw label aan de horizon verschijnen.

Vrijwilligers brachten in 2019 in kaart hoe groot de vervuiling is. Ze vonden plastic keutels van Antwerpen tot Breskens en Vlissingen. Ook in Natura 2000 gebied langs de Schelde in Zeeuws-Vlaanderen werden keutels gevonden. Heel het estuarium van de Schelde is dus vervuild. In de resultaten kon je zien dat er een hogere concentratie keutels werd gevonden naarmate je dichter bij Antwerpen kwam.

In 2020 stuurde Climaxi dozen met keutels terug naar de vervuilers. Borealis, Ineos, BASF, Exxon Mobil en Port of Antwerp kregen de keutels in hun brievenbus. Ondertussen hebben verschillende onderzoeken aangetoond dat deze microplastics worden opgenomen door dieren. Vogels eten ze op en sterven van honger. Ze zijn terug te vinden in vissen. Daarnaast spoelen de keutels aan langs de oevers. De stroming van de Schelde neemt de keutels ook verder mee dan Vlissingen en Breskens. Vanuit Antwerpen vervuilen we dus de Noordzee.

Plasticsoup Foundation verwijst naar een onderzoek waarbij op 22 stranden overal ter wereld plastickeutels verzameld zijn. Ze werden geanalyseerd op twee groepen van chemische stoffen: 10 benzotriazole UV (BUV) stabilisatoren en 13 soorten polychloorbifenyl (PCBs). Deze werden in alle monsters aangetroffen. De plastickeutels kunnen de chemicaliën dus over grote afstand verspreiden en vormen volgens de onderzoekers een gezondheidsrisico voor mens en milieu.

Dweilen met de kraan open.

De Port of Antwerp werkt sinds 2017 in het kader van Operation Clean Sweep aan een certificaat voor producenten, distributeurs en alle bedrijven die in contact komen met de plastickeutels. Vijf jaar later is het certificaat er nog niet. Bedrijven zouden het krijgen als ze bepaalde acties ondernemen om het verlies van plastiekkeutels tot het minimum te herleiden. Het geheel wordt gecontroleerd door Plastics Europe en EuPC, de belangenbehartigers van de Europese plastiekindustrie en de transportsector. Iedereen zal op een online platform kunnen volgen hoe de bedrijven gecontroleerd worden.

Climaxi vindt een vrijwillig certificaat voor zo’n immens probleem een illusie. Katrin Van den Troost: “Waarom hebben we vergunningen en wetten om ze toe te passen toch? Climaxi stelt zich vragen bij de afdwingbaarheid van dit certificaat. Zeker als dit gebeurt met eigen controle. Zullen bedrijven die niet voldoen aan de voorwaarden gesanctioneerd worden?

We merken ook dat de ambitie is gedaald. In 2019 klonk ging het nog ambitieus over een ‘Zero pellet loss’ maar met een certificaat wil de sector maar tot een ‘minimaal verlies’ gaan.  Dit vinden wij onaanvaardbaar.”

Nul handhaving.

Ook onze eigen Vlaamse Handhavingsdienst slaat de bal mis. Sinds januari 2021 schreef de Omgevingsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap extra acties in haar omgevingshandhavingsplan om het verlies van plastickeutels tegen te gaan. Ze voerden 30 controles uit. In 2021 werden 13 aanmaningen uitgeschreven en kregen 6 daarvan een gevolg in een PV. Dat is beschamend weinig, zegt Katrin Van den Troost: “Niets tegen deze ambtenaren die hun werk zo goed mogelijk proberen te doen. Deze situatie toont evenwel aan dat de extra-aanwervingen die Demir deed voor de Afdleing Handhaving ruimschoots onvoldoende zijn. De besparingen van de overheid maken mens en milieu kapot.”

Ondertussen komen er elke dag keutels bij in de Schelde. The Port of Antwerp doet ondertussen een bevraging op haar website en wil weten wat mensen vinden van de situatie. Je mening kan je kwijt tot en met 29 mei op https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/OCSCertificationScheme

Katrin Van den Troost