Klimaatverandering kost ons handenvol geld

Al te vaak lijken extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatopwarming vanuit ons Belgenlandje een ver-van-ons-bed-show. Hier geen allesverwoestende orkanen en de malariamuggen rukken misschien wel alsmaar verder uit, onze breedtegraad hebben ze nog lang niet bereikt.

Juist doordat de gevolgen van de klimaatsverandering Europa minder zwaar treffen dan andere delen van de wereld, liggen veel mensen hier niet echt wakker van het klimaat. Toch hebben extreme weersomstandigheden al heel wat schade aangericht op het continent. Dankzij een rapport dat het Europees Milieuagentschap (EMA) uitbracht begin dit jaar over de economische kosten van klimaatverandering in Europa, hebben we nu concrete cijfers over hoeveel euro’s die schade juist bedraagt.

Het EMA kreeg inzage in de statistieken van het Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, een van ‘s werelds grootste herverzekeringsmaatschappijen. De beschikbare cijfers zijn echter wel onvolledig, omdat niet alle economische schade werd aangegeven. Ook is het belangrijk te beseffen dat het rapport enkel de directe economische schade meet die berokkend is door extreme weersomstandigheden. Economisch verlies op lange termijn is dus niet meegerekend. Momenteel heeft de EU nog geen mechanisme waarbij de lidstaten de economische schade door klimaatgerelateerde redenen systematisch aangeven. Dat zou het meten van de economische kosten van klimaatopwarming nochtans een stuk nauwkeuriger maken. Hoewel het rapport dus haar gebreken heeft, geeft het ons toch een idee van de grootteorde van de economische verliezen door klimaatgerelateerde rampen in Europa.

Het rapport berekende dat extreme klimaatgerelateerde fenomenen in de periode 1980-2017 in de 33 lidstaten van het Europees milieuagentschap een totaal van € 453 miljard aan economische schade hebben berokkend (dit bedrag is omgerekend naar de reëele waarde van de euro in 2017, rekening houdend met inflatie). Voor de periode 1980-1989 is een jaargemiddelde van €7,4 milliard opgetekend. De jaren negentig kenden een jaargemiddelde van €13,4 miljard. In de periode 2000-2009 was dat €14 miljard, en in 2010-2017 €13 miljard. Het aantal doden in Europa door klimaatgerelateerde extremen bedraagt 115.602 tot nu toe. De meest dodelijke fenomenen zijn hittegolven, goed voor meer dan de helft van de sterfgevallen.

Het grootste deel van de economische schade is het gevolg van een klein aantal rampen. Minder dan 3% van de gerapporteerde rampen leidde tot 70% van alle economische verliezen. De ‘duurste’ klimaatextremen waren de overstromingen in Centraal Europa in 2002 (21 miljard) en de hittegolf van 2003 (15 miljard). Extreem weer en klimaatgerelateerde fenomenen zijn goed voor 81% van de economische verliezen door natuurrampen.

Het is moeilijk, zo stelt het rapport, om projecties voor de toekomst te maken, net omdat het grootste deel van de schade te wijten is aan een relatief klein aantal rampen. Daarbij staat de ‘attribution science’, de wetenschap die bestudeert hoe sterk de klimaatopwarming deel heeft aan klimaatrampen, nog in de kinderschoenen. Toch maakt het rapport een voorzichtige prognose.

Volgens het rapport zullen extremen in hoge temperatuur, zware neerslag en droogte toenemen over de hele wereld, ook in Europa. Grote delen van Europa zullen vaker te maken hebben met extreme droogte. Deze extremen zullen hoogstwaarschijnlijk leiden tot nog meer economische schade. Volgens het rapport zouden de jaarlijkse kosten tegen het einde van de eeuw kunnen oplopen tot 190 miljard euro, met een geschat netto-verlies van 1,8% van het BNP en met de grootste schade in het Zuiden van Europa.

De economische gevolgen van klimaatopwarming in Europa worden te vaak gerelativeerd. Klimaatrampen komen per regio eens in de zoveel jaar voor en worden beschouwd als uitzonderingen. De gevolgen van klimaatopwarming zijn vaak regio-gebonden, en kunnen soms zelfs een schijnbaar positieve invloed uitoefenen in bepaalde streken, zoals een verhoogde landbouwopbrengst of een verlengd bouwseizoen. Het rapport van het EMA toont echter aan dat die weerextremen op termijn wel degelijk heuse kosten met zich meebrengen.

Johannes Decat

(Johannes Decat studeerde politieke wetenschappen).