Bolsonaro: genocide, ethnocide en ecocide

Climaxi volgt al langer de situatie in Brazilië op de voet. In augustus waren er grote bosbranden in het Amazonewoud in Brazilië. Climaxi bracht toen mee naar buiten dat grote bedrijven als BNP Paribas en andere agro-industrie spelers achter de branden zaten. Toen kwam president Jair Bolsonaro al in slecht daglicht te staan omdat hij niet de gepaste maatregelen nam om de branden te doen stoppen.

Bolsonaro gaf vorige week groen licht voor een wetsvoorstel om mijnbouw en agrarische ontwikkeling toe te staan ​​in gebieden die voorbehouden zijn aan de inheemse groepen. De nieuwe tekst, die nog niet openbaar is gemaakt, zal binnenkort ter stemming worden voorgelegd aan het Congres.

Inheemse leiders van het Amazonegebied verzamelden voor een vierdaagse bijeenkomst in het Xingu-reservaat. Op het einde kwam een manifest tot stand. "We werden bijeengeroepen door Chief Raoni met als doel samen te komen en aan te klagen dat het politiek project van de Braziliaanse regering een genocide, etnocide en ecocide is,” vertelt één van de leiders aan wionews. De leiders roepen op tot een jaar van verzet en demonstraties.

Bolsonaro heeft bij de verkiezingen gezworen de economische ontwikkeling in de Amazone aan te moedigen om de bewoners uit de armoede te halen en het leven van 30 miljoen Brazilianen die daar wonen te verbeteren. Milieuactivisten vrezen dat zijn plannen de vernietiging van het regenwoud zullen versnellen. Het Braziliaanse regenwoud is van groot belang om de klimaatverandering tegen te houden en te vertragen. Het is de groene long van onze aarde.

"We accepteren geen mijnbouw, agri-business en de verhuur van onze gronden, noch houtkap, illegale visserij, waterkrachtcentrales of andere projecten die ons rechtstreeks en onomkeerbaar zullen beïnvloeden", aldus Raoni Metuktire, de 90-jarige Kayapó-chef die in de jaren tachtig milieuactivist werd met de Britse rockzanger Sting aan zijn zijde. De bevolkingsgroepen uit de Amazone houden ook de regering verantwoordelijk voor de vergiftiging van de "lucht, bodem en rivieren" door het ongecontroleerde gebruik van chemicaliën in de landbouw naast hun reservaten.

Het Braziliaanse bureau voor inheemse zaken, Funai, geleid door een politieagent die door Bolsonaro is aangesteld, zei eerder vorige week dat de bijeenkomst in de Xingu een "volledig privé-evenement" was dat het niet kon ondersteunen omdat het niet "in lijn" was met het overheidsbeleid.

Het gevaar voor de tegenstemmen is groot. Zo interviewde Knack (3 februari 2020) vorige week de Monica Benicio. Monica was de vriendin van Marielle Franco (38). Zij werd op 14 maart 2018 vermoord in Rio de Janeiro. Op dat moment was ze een rijzende ster in de Braziliaanse politiek. Franco kwam als zwarte lesbische vrouw uit de sloppenwijken op voor haar lotgenoten. Met haar slogan 'Ik ben omdat wij zijn' raakte ze een gevoelige snaar. 47.000 Brazilianen stemden haar naar de gemeenteraad van Rio. Toen de mensenrechtenactiviste na een debat naar huis reed, werden zij en haar chauffeur vermoord. Haar partner, Monica Benicio, probeert Franco's strijd voort te zetten. Dat dit een politieke moord is, is duidelijk. De vraag is: wie gaf er de opdracht toe? Franco werd vermoord nog vóór president Jair Bolsonaro aan de macht kwam. Ondertussen zijn er nog meer sociale leiders vermoord.

“Sinds Bolsonaro president is, zien we een stijging van het geweld tegen sociale leiders en andersdenkenden in het algemeen. Niet onlogisch, als een president en zijn ministers openlijk gewelddadige taal hanteren tegen mensen die de armen, de natuur of minderheden verdedigen. Combineer dat met een beleid dat wapenbezit aanmoedigt en je krijgt een gevaarlijke cocktail”, zegt Benicio.

De meeste slachtoffers zijn inheemse sociale leiders die het Amazonewoud proberen te verdedigen. Maar het geweld richt zich hoe langer hoe meer op andere politieke partijen, waaronder de politieke partij van voormalig president Luiz Inácio Lula da Silva. Wat er gebeurd is in aanloop naar de verkiezingen van 2017 is ongezien. Lula da Silva werd in de gevangenis gestopt (op verdenking van omkoping, nvdr) om te vermijden dat hij weer president zou worden. Ondertussen blijkt uit journalistiek onderzoek dat er voor de verkiezingen contact was tussen de voormalige onderzoeksrechter Sergio Moro en Jair Bolsonaro, waarbij ze bespraken hoe ze ervoor konden zorgen dat Lula da Silva in de gevangenis kon belanden. Ondertussen is Moro minister van justitie geworden.

Climaxi zoekt een breder draagvlak om Bolsonaro ter verantwoording te roepen.

Katrin Van den Troost
Filip De Bodt