Vijftig jaar kernenergie: NIRAS wil Kernafval onder de grond.

NIRAS (Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen) stelt de vraag of we ons nucleair afval definitief ondergronds willen bewaren. Hiervoor organiseren ze een publieke consultatie van twee maanden tot en met 13 juni. Dit is de aanleiding voor diplomatieke wrevel tussen de Minister van Omgeving uit Luxemburg en onze federale minister Marghem.

Bij de opwekking van elektriciteit uit kernenergie en bij nucleaire toepassingen in de medische wereld, de industrie en in het onderzoek ontstaat radioactief afval. Dit afval moet veilig beheerd worden. Het behoort tot de kernopdracht van NIRAS om dit te beheren en om beleidsvoorstellen te formuleren en voor te leggen aan de federale regering, die daarover beslist. Met haar ontwerpplan doet NIRAS een voorstel over wat België met het hoogactieve en/of langlevende afval gaat doen op lange termijn.

België moet voor het lange termijn-beheer van ons hoogradioactieve en/of langlevende afval een beleidskeuze vastleggen in de vorm van nationale beleidsmaatregelen. Dit is een verplichting die de richtlijn 2011/70/Euratom oplegt aan alle EU-lidstaten. In België is nog niet beslist welke eindbestemming het hoogactieve en/of langlevende afval moet krijgen. De milieubeoordeling gaat dus over de allereerste beslissingsstap, namelijk de vraag wat België met dit afval gaat doen.

De technische oplossing voor het langetermijnbeheer van hoogactief en/of langlevend afval is volgens het ontwerpplan ‘een systeem van geologische berging op Belgisch grond­gebied’. Dit wil zeggen dat het afval onder de bovenste aardlaag geborgen zal worden. NIRAS is ervan overtuigd dat geologische berging op ons grondgebied mogelijk is.

We stellen ons hier toch enkele vragen bij.

In volle coronacrisis een publieke consultatie doen heeft zijn beperkingen. Zo kan het maatschappelijk debat niet plaatsvinden. Mensen kunnen niet fysiek samen komen om hun stem te laten horen. Daarnaast zijn mensen momenteel vooral bezig met zich in veiligheid te brengen voor het virus en alle maatregelen die daarbij horen. Er is een termijn van  twee maanden uitgerekend voor publieke consultatie. Climaxi mist hierbij een deftig maatschappelijk debat waarbij experten van binnen en buitenland het ontwerpplan toelichten en mogelijke kritieken formuleren.

Daarnaast vindt Climaxi, net zoals Groen, het plan eerder vaag geformuleerd. Er staat bijvoorbeeld nergens vermeld wie deze operatie gaat betalen. Het bergen op lange termijn kost onze maatschappij miljarden euro’s. Dat staat in contrast met de winsten die Engie momenteel opstrijkt van de zeven kernreactoren (vier in Doel en drie in Tihange). Het zou ver van rechtvaardig zijn om al deze kosten op de belastingbetaler te verhalen.

NIRAS stelt op haar eigen website dat de huidige toestand van tijdelijke opslag niet veel langer houdbaar is. Het aanhoudende uitstel van een beslissing voor lange termijn borging zou leiden tot groeiende risico’s voor het milieu. Daarbij zeggen ze ook dat er geen andere alternatieven zijn die het afval veiliger zou kunnen opborgen. Climaxi mist hierbij het onderzoek naar alternatieven. Bijvoorbeeld in Nederland heeft men beslist om deze beslissing pas in 2100 te nemen om grondig onderzoek te kunnen verrichten voor de opslag van het afval voor de volgende generaties. Waarom moet België dan met een onderzoek van veertig jaar, uitgerekend nu, een beslissing nemen met maar een consultatie van twee maanden?

Het ontwerp vermeldt bijvoorbeeld niets over ‘Deep Borehole Disposal’ wat een alternatieve opslag mogelijkheid zou kunnen zijn. Hierbij wordt het afval tussen 3 km en 5 km onder de grond bewaard. Veel dieper dan het ontwerp dat nu voorligt.  

Tot slot is het ontwerp ook niet gemaakt in overleg met de buurlanden. Eén van de geologische zones die in aanmerking komt voor de opslag ligt vlakbij de grens met Luxemburg. De minister van milieu van Luxemburg Carole Dieschbourg liet al weten dat ze niet gediend was met deze manier van werken. Marie-Christine Marghem (MR) betreurt dat haar Luxemburgse collega eerst naar de media gestapt is. Ze spreekt van een ernstig diplomatiek incident.

Climaxi vindt het bedrieglijk en misleidend om te zinspelen op een “definitieve oplossing” die suggereert dat hoogactief en/of langlevend afval kan vergeten worden. Welke optie ook gekozen wordt, er zal geen zekerheid zijn.
Wij ijveren dan ook voor het stoppen van industriële processen die dit afval veroorzaken en dus voor het sluiten van de kerncentrales. En dit zo snel mogelijk. Daarnaast willen we een breed maatschappelijk debat over de lange termijn oplossing. De volgende generatie zal hiermee moeten leven, dus laat ons tenminste dit debat ten gronde voeren.

Je kan tot 13 juni deelnemen aan de publieke consultatie. Je kan bovenstaande argumenten overnemen en aanvullen of aanpassen zoals je wil. Dit gaat via deze link.

Katrin Van den Troost