Ke(rnergie)ep The Lights On: de laatste doet het licht uit.

Twee weken geleden lanceerden de Belgische ondernemers een website “Keep The Lights On”. Een paar honderd industriëlen (ze zijn er allemaal: van Utexbel tot Ineos) roepen de bevolking op om mee een petitie te tekenen tegen de kernuitstap. Het (bedrieglijke) liedje, dat zich in de titel van de petitie uit is gekend en uit zich in de inleiding: “ Blind voor alle argumenten stort België zich in de perikelen van de kernuitstap. Energiefactuur: oncontroleerbaar. Concurrentiepositie Belgische ondernemingen: ondermijnd. Bevoorradingszekerheid: onbestaande. CO2-uitstoot: niet minder, maar meer. Dat staat ons te wachten bij een nucleaire uitstap. België koerst met open ogen af op een ecologische mislukking, het reduceren van de koopkracht en het uitwissen van onze economische slagkracht.”

Deze oproep spreekt nergens over de risico’s van kernenergie. Statistisch gezien komt een kernramp om de tien jaar voor. Met het ouder worden van de reactoren stijgt de kans. Een Fukushima-scenario zou heel de Belgische economie voor generaties wegvegen. Bovendien lijkt de oproep wat onzinnig. Het was toch Engie zelf die begin december liet weten dat het te laat is om het besluit alle kerncentrales in 2025 te sluiten terug te draaien? Om de jongste reactoren Doel 4 en Tihange 3 na 2025 in bedrijf te houden is een jarenlange voorbereidingstijd nodig. In de petitie is ook nergens sprake van de overwinsten in de sector: de industriëlen pleiten zonder enige gêne voor het verder incasseren van miljarden euros overwinsten. Die kunnen ze incasseren samen met de steun die voorzien wordt via CRM (Capaciteitsrenumeratiemechanisme): de overheid wil de bestaande energieveilingen hervormen en voorziet daarbij subsidies voor iedereen die mee wil zorgen voor de noodzakelijke energie.

Gaat het licht uit?

Merk op dat België tegenwoordig een piekbehoefte aan stroom nodig heeft van 13,7 gigawatt, 10 jaar geleden was dat nog 14,7 GW, waartegenover een productiecapaciteit stond van 15,7 GW. Twee fenomenen. Sinds de liberalisering van de energiemarkt in 2003 werd onze Belgische productiecapaciteit afgebouwd, omdat import vaak goedkoper was. De producenten waren niet meer verplicht om ten allen tijden vraag en aanbod op het net in evenwicht te houden. De liberalisering bracht een enorme technische complicatie mee, de bron van de huidige onzekerheid.Anderzijds daalde de benodigde piekvraag sterk door nieuwe technische ontwikkelingen: efficiëntere ijskasten, wasmachines en droogkasten bijvoorbeeld. Invoering van spaarlampen en led-lichten. Op die weg kan nog veel meer.

Het huidig gekibbel gaat over 1,6 GW op de 13,7 GW van de piekvraag. Dat zou opgevangen kunnen worden door sterke verhoging van snelle investering in hernieuwbare energie. Die hernieuwbare energiebronnen worden nu op 13 à 15% geschat. De Europese Commissie vraagt om dat op te trekken tot 35% Zou België wat meer doen, zoals Europa verwacht, dan zou het probleem al opgelost zijn.  Merk op dat hernieuwbare energie veruit de goedkoopste vorm van energie aan het worden is. De mogelijkheden aan zonnepanelen in België zijn nog enorm. Maar men moet weg van het huidig certificaten systeem. De overheid dient rechtstreeks zelf te investeren. Dat maakt het goedkoper. Opslagcapaciteit en Europese verbindingen moeten verder uitgebouw worden. De huidige verouderde technologie zorgt ervoor dat tonnen energie verloren gaan op momenten van overproductie. Daarom pleit Climaxi voor het decentraliseren van energieopwekking naar regio’s en gemeenten toe.

Energiefactuur.

De energiefactuur van kernenergie is ontzettend hoog: minimaal driemaal die van zon en windenergie. Het openhouden van 2 jongste kernreactoren vereist volgens de gangbare praktijk een tiental jaarlijkse opwaarderen van de installatie naar de meest recente normen, wat op een 2 miljard   zou uitkomen. Met hetzelfde geld kan ontzettend veel gedaan worden voor hernieuwbare energie. In recente artikels op basis van CREG studies toonde Climaxi aan dat de stijging van de energiefactuur andere oorzaken heeft: een omgekeerde prijsopbouw vertrekkend van monopolies en Europese markten die nog vast hangen aan Poolse bruinkool.

Meer CO2?

Volgens de petitie zal het sluiten van de kerncentrales er voor zorgen dat België zijn klimaatdoelstellingen niet haalt. Elders op deze website kan je lezen hoe het nu zit met die opwarming. Climaxi meent dat er voldoende mogelijkheden aanwezig zijn. Energiespecialist Dirk Knapen zegt in het door Climaxi uitgegeven Visserijblad: “Ik denk dat we moeten inzetten op zonne-energie. Er is in Vlaanderen nog maar 7% gebruikt van de dakoppervlakte die we zouden kunnen gebruiken. Een beter gebruik daarvan zou 50 gigawatt kunnen opleveren, dat is meer dan alle kerncentrales tezamen.” Activist Wiebe Eekman ziet ook nog een rol voor gascentrales: “De gascentrales zijn een back-up voor de hernieuwbare energie. Hoe meer hernieuwbaar, hoe minder CO2. Het vereist een andere systeembenadering, een paradigmashift. Hernieuwbare energiebronnen als basis nemen voor een geïntegreerd netwerk van kleine installaties. Gascentrales worden best niet uitgevoerd als grote centrale eenheden, maar als een reeks van WKK’s (warmte krachtkoppeling) . Daarbij wordt de stroombehoefte samen bekeken met de warmtebehoefte en door één machine opgewekt, in plaats van twee afzonderlijk. Dit geeft al een globale besparing op gasverbruik van 40%. De Europese Unie stelt 40% besparing op energieverbruik ook als doelstelling tegen 2030. Wel het kan.”

Economische slagkracht?

De kernenergielobby heeft het ook over economische slagkracht.  Klimaatontaarding is vooreerst een prioritair probleem. Er moet massaal en gepland geïnvesteerd worden. Hadden de voorgaande Belgische regeringen dit aangepakt dan zou er nu geen acuut probleem zijn. Men weet het al 20 jaar. In 2011 was men nog relatief op schema met beloofde investeringen (zie studie Zero Emissions Solutions). Dat werd onderuitgehaald door de werking van Tihange 1 te verlengen. De beloftes werden niet ingevuld. Het waren regeringen die voor onzekerheid op de investeringsmarkt zorgen en die de contracten rond de superwinsten betonneerden.

Het wordt helemaal hilarisch wanneer de initiatiefnemers van de petitie zich voorstellen als belangeloze ondernemers, wars van politieke overtuiging. Het lijkt wel alsof al die ondertekenaars zich belangeloos inzetten voor het algemeen welzijn. Dat is het niet: in de praktijk komt er een oude kernenergielobby boven drijven die blindelings gelooft in een versleten technologie en niet zal aarzelen om ook de huidige politieke spanningen tussen Rusland en Oekraïne te gebruiken om zijn doel te bereiken. Is niet elke oorlog al een oorlog om energie geweest?

Filip De Bodt

Met dank aan Wiebe Eekman