Waar blijft dat Vlaams industrieel klimaatbeleid?
België werd in oktober 2020 door Europa op de vingers getikt voor haar energie- en klimaatplannen.
‘Op papier haalt België haar opgelegde doelstelling van 35% reductie in broeikasgasuitstoot. Maar als je de effecten van de maatregelen in het plan optelt, dan zal ons land tegen 2030 zo’n 600.000 ton CO2 te veel uitgestoten hebben’ zegt Benjamin Clarysse van BBL. ‘De inspanningen zijn bovendien niet gelijk verdeeld. Brussel engageert zich om 39,4 procent te besparen, Wallonië 36,8 procent en Vlaanderen slechts 32,6 procent.’
In haar energie- en klimaatplannen is België zelfs vergeten aan te geven hoeveel subsidies er naar fossiele brandstoffen vloeien. Dit loopt in het verlengde van het onderzoek dat BBL, Greenpeace en Arbeid en Milieu uitvoerden voor Vlaanderen in juni 2020. Deze studie toont aan hoe Vlaanderen klimaatsubsidies wegschenkt zonder er iets voor terug te moeten hebben. Er worden geen evaluaties georganiseerd, bedrijven kunnen het geld in hun balans vernoemen waar ze willen of het zelfs laten verdwijnen tussen de verschillende posten. Het besluit is dat er al tiental jaar subsidies wordt gegeven met weinig visie, doelstellingen en transparantie. Laat staan een nauwgezette evaluatie van geïnvesteerde overheidsgeld.
Met andere woorden ons klimaatbeleid voor de industrie hangt met haken in ogen aan elkaar. Hilde Crevits kwam eind 2019 met het Moonshotprogramma dat een soort roadmap moest zijn naar een circulaire samenleving. Ze ging daarvoor aan tafel zitten met lobbygroepen en de grote bedrijven. Het is dan ook niet te verwonderen dat dit project volledig op maat van het grootkapitaal gemaakt is. Risico’s worden doorgeschoven naar de overheid, investeringen worden gesubsidieerd. Waar gaan we over tien jaar staan? Exact ja, op dezelfde plaats. Dit programma is een aparte interpretatie van circulaire economie.
Ook vanuit de vakbonden horen we dezelde roep voor een beter beleid en kader. Climaxi organiseerde een fietstocht door de haven in 2020 met delegées van zeer vervuilende fabrieken als BASF, Air Liquide en Nyrstar. Ook zij pleiten voor een standvastig en duidelijk kader waarin investeringen kunnen gedaan worden.
Raf Van Gestel, ABVV-delegee van Air Liquide in de Antwerpse haven, is grote pleitbezorger van groene waterstof en hoe die de drijvende kracht kan zijn om af te geraken van fossiele brandstoffen. We deden een interview met hem.
Climaxi: Hoe werkt waterstof nu juist?
RVG: ‘Wanneer we in een waterige oplossing via twee elektroden een elektrische gelijkstroom sturen, zal er aan de negatieve elektrode zuivere waterstof ontstaan en aan de positieve elektrode zuivere zuurstof. Kort samengevat gaan we dus met elektrische energie water splitsen in zijn atomen zuurstof en waterstof.’
Climaxi: Waarom is waterstof zo interessant?
RVG: ‘Deze reactie kunnen we ook omkeren. Wanneer we de benodigde koolwaterstofverbindingen hebben, kunnen we met waterstof elektrische energie opwekken. Dit maakt dat waterstof een heel goede kandidaat is om elektrische energie op te slaan en dus als energiedrager te gebruiken is. De waterstof is dan een batterij voor elektriciteit. Als de gebruikte elektriciteit om te splitsen groen en hernieuwbaar van aard is, spreken we van groene waterstof.’
Climaxi: Waarvoor wordt waterstof vandaag al gebruikt?
RVG: ‘Waterstof wordt vandaag al voornamelijk gebruikt voor hydrogenering, zeg maar het terug gaan binden van waterstof in koolwaterstoffen. Maar de meest voorkomende hydrogenering is hydrocracking en laat nu net dit zijn wat nodig is om fossiele brandstoffen te ontzwavelen. De meeste bruine waterstof wordt nu dus gebruikt voor de productie van benzine en gasolie in de raffinaderijen. Binnen de transitiefilosofie is dit dus een totaal verkeerde inzet van deze kostbare en zo divers inzetbare grondstof.’
Climaxi: Wat is de plaats van waterstof in de toekomst?
RVG: ‘Wanneer we het gebruik van fossiele grondstoffen volledig willen stop zetten, moeten we verder kijken dan onze energie- of transportbehoefte. Veelal verengt de discussie zich tot enkel deze argumenten. Maar we leven echter in een koolstof gerichte maatschappij en mogen het aspect grondstof dus niet uit het oog verliezen. We zullen altijd materiaal als kunststof en andere blijven gebruiken en nodig hebben. Dat wil zeggen dat we altijd afhankelijk zullen zijn van koolwaterstoffen. In welke vorm dan ook. De houten tafel waarop dit artikel geschreven wordt, maar ook het schuimrubber in de matras van ons bed.’
‘We kunnen uiteraard hergebruiken, maar dat is niet hetzelfde als recycleren, hoe hard men ons dat ook wil doen geloven. Een klein voorbeeld kan hier misschien duidelijkheid geven: uit aardolie wordt de naftafraktie onder andere gebruikt als voeding voor kraakinstallaties. Die produceren ethyleen, waaruit vervolgens polyethyleen geproduceerd wordt, het wel bekende PET dat als drankverpakking gebruikt wordt. Bij hergebruik wordt dit PET ingezet in de productie van fleece truien of vuilnisblikken die uiteindelijk in de verbrandingsoven verdwijnen of op nog minder elegante manier in ons milieu terecht komt. Een rechtlijnig degraderen van kostbare grondstoffen dus. Zo een kraakinstallatie noemen we ook wel eens een analysefabriek. Een fabriek die moleculen dus uit elkaar haalt om zo tot een gewenst product te komen.'
Climaxi: Als recycleren niet voldoende is, wat is er dan nog een optie?
RVG: ‘Het kan echter anders in synthesefabrieken waarbij we koolwaterstoffen gaan opbouwen uit CO2 die we uit de atmosfeer halen of uit schoorstenen en middels duurzame groene waterstof gebruiken om koolwaterstoffen op te bouwen. Koolwaterstoffen zijn de basis voor kunststof en dus het toekomstig schuim in onze matras of ons fleece in de winter. Zo kunnen we de toevoer van fossiele grondstoffen volledig stop zetten en toch onze feedstock behouden. We bootsen de natuur na en kunnen evolueren naar een volledige circulaire koolstofindustrie.'
Climaxi: Als ik het goed begrijp kan je dus koolwaterstoffen opbouwen uit CO2 en groene waterstof. Hierdoor zouden we geen fossiel brandstoffen uit de grond moeten halen? En met die koolwaterstoffen kunnen we kunststoffen maken voor onze fleece, PET fles, matras en dergelijke?
RVG: ‘Klopt.'
Het is hoog tijd om de democratische ruimte te creëren waar het beleid van de industrie bediscussieerd kan worden. Voor de Vlaamse regering lijkt de industriële transitie géén onderwerp van een maatschappelijk debat, is er geen ruimte voor inspraak van vakbonden en worden de bezwaarschriften van burgers en milieuorganisaties steevast van de tafel geveegd met de juridische trukendoos. Climaxi trekt mee het debat open.
Katrin Van den Troost
Lees ook: Waarom zou Ineos de ethaankraker van Project One nog bouwen?
Lees ook: Climaxi solidair met loonstrijd