Reisverslag: Naar Melendugno om No TAP verzet te steunen

Tijdens de maand maart reisden twee leden (Ewoud Vandepitte en Farah Deweerd) van NOTAP Belgium naar Melendugno om het lokale NOTAP verzet te steunen. NOTAP Belgium is een activistengroep van bescheiden omvang uit Gent die enerzijds de bevolking wil sensibiliseren over de destructieve gevolgen van aardgas op mensenrechten en het klimaat. Anderzijds voeren ze druk op het Belgische bedrijf, Fluxys, om de investering in de Trans-Adriatische Pijpleiding (TAP) stop te zetten.

De TAP is een gaspijpleiding die start in Griekenland, Albanië doorkruist en uiteindelijk aankomt in het zuiden van Italië. Ze is onderdeel van de grotere ‘zuidelijke gascorridor’ die gas uit Azerbeidzjan naar Europa moet brengen. Het gigantische bouwwerk wordt voor 19% gefinancierd door Fluxys, één van de grote bedrijven die zorgt voor de gasinfrastructuur in Europa. Het is geen toeval dat NOTAP Belgium gevormd is door mensen met een affiniteit voor de stad Gent. Voormalig burgemeester, Daniel Termont, is namelijk de voorzitter van Fluxys. De activistengroep voert druk op de lokale overheid om zo tegen een absurd mondiaal project te strijden. 

Reisverslag

Vrijdagochtend, 15 maart 2019, recht tegenover het station Lille Flandres zie ik verscheidene bussen voorbij rijden. Op hun dak staat “gaz naturel” geschreven, vergezeld met een tekening van een blaadje en een vlinder. Het is hier dat mijn reis naar het zuiden van Italië, Melendugno, start. Een reis die me een heel ander beeld zal tonen van ‘natuurlijk gas’ (aardgas). 

Verbloeming 

Na een treinrit van ongeveer 25 uur, arriveer ik in de hak van Italië. Eenmaal aangekomen, word ik naar één van de constructiesites gebracht van de TAP. De afbeelding van het blad en de vlinder en het zicht recht voor me vormen een ware juxtapositie. Voor me zie ik een stevig metalen hek dat wordt vergezeld van prikkeldraad en vervolgens overloopt in een 7 meter hoog net. Achter de tralies zie ik betonnen cilinders waar de pijpleiding zal worden in geplaatst, gigantische kranen, machines, enz.

De immens hoge hekkens en de prikkeldraad suggereren al meteen dat dit geen neutrale bouwwerken zijn. Vanaf het moment dat we aankomen doen twee agenten ons stoppen om onze identiteit te controleren. Terwijl zij uitgebreid hun tijd nemen, zie ik de absurd hoge beveiliging rond en achter de metalen hekkens. Verschillende politiekorpsen en private security zijn er elke dag van de week, dag en nacht, ter plaatse. Sommigen van hen kijken naar ons met wapens rustend in hun armen. Dit eerste contact met de constructiesite van de TAP laat een vijandige indruk op me na. Een impressie die me de volgende dagen niet meer zal verlaten.

Het zogenaamde “gaz naturel”, het groene blaadje, de onschuldige vlinder veranderen al snel in politieagenten met wapens, prikkeldraad en gigantische bouwwerken. Dit agressieve beeld van de TAP, en van aardgas in het algemeen, wordt meer en meer bevestigd naargelang de tijd dat we in de regio van Salento spenderen. 

Zo horen we dat ze in de zomer van 2018 een perimeter geïmplementeerd hebben waardoor de politiecontroles intenser werden. Mensen die binnen deze omtrek woonden, werden dagelijks gecontroleerd wanneer zij hun huis verlieten. Als we de tweede constructiesite zien, zien we ook de eeuwenoude olijfbomen bewaard in plastic zakken  (“zodat ze later misschien terug kunnen worden geplaatst”). Een beetje later worden we gestopt door een undercoveragent die opnieuw onze identiteitskaarten vraagt. Tijdens het protest op 17 maart in Melendugno volgt een helikopter de mars en telkens wanneer de actievoerders iets willen zeggen door de microfoon, komt de helikopter dichterbij zodat we niks meer kunnen horen van wat gezegd wordt. In en rondom het protest filmen undercoveragenten ons en nemen ze foto's.   

De gepretendeerde onschuld van de vlinder en het groene blaadje vertaalt zich verder in de praktijken van een bedrijf als TAP. Zij willen geen verzet. Zij willen in alle kalmte hun werk verderzetten zodanig dat zij de schijn hoog kunnen houden die past bij de woordenschat die zij voortdurend gebruiken: proper, groen, puur, verantwoord en duurzaam. Dit legt uit waarom de undercoveragent ons verbiedt foto’s van de site te nemen, dat ze enkel ‘s nachts werken en graffiti van het NOTAP verzet afwassen. Ze kunnen bijvoorbeeld ook niet verder werken tijdens de zomer aangezien dit te nadelig zou zijn voor het toerisme in de streek. Ze willen hun onreine praktijken zuiveren door te promoten dat ze bijvoorbeeld een crèche hebben gebouwd in Albanië of dat ze de 'moderno guide book of Salento' ondersteunen. Elk ‘gemeenschapsproject’ wordt begeleid met een keurige promotievideo op hun website. Om de schijn van een verantwoordelijk bedrijf hoog te houden vroegen ze vorige zomer aan de bevolking in Melendugno om eens langs te komen bij hen thuis om zo “het project uit te leggen”. 

Een woord dat mooi past bij dit soort van praktijken is verbloeming. M.a.w. het vermommen van smerige praktijken met bloemen. 
Maar om verder te spreken in metaforen, hun bloemen zijn al lang verrot. Door het gebruiken van een belachelijke hoeveelheid beveiliging, het maken van marketing video’s om te tonen hoe wel begaan ze zijn met het klimaat en de lokale gemeenschap, door het constant spreken in eufemismen maken ze zichzelf verdacht.

Melendugno als frontlijn voor klimaatrechtvaardigheid

Het bouwen van een gigantische gaspijpleiding en het gebruik van fossiele brandstoffen vernielen onze planeet. Maar dit verhaal gaat verder dan ons klimaat. Hoe verschrikkelijk het ook moge zijn, het gaat hier niet enkel om het kappen van eeuwenoude olijfbomen. Dit is namelijk opnieuw een voorbeeld van de strijd voor klimaatrechtvaardigheid. Wat hier in Melendugno gebeurt, kan worden gezien als één van de frontlinies in de strijd tegen klimaatonrechtvaardigheid. Dit is een plaats waar bedrijven, hand in hand met de overheid, in conflict komen te staan met mensen die hun thuis, hun land, hun wereld willen beschermen. Het gaat hier over het vechten tegen de kapitalistische mentaliteit van ongeremd winstbejag en “efficiënte vooruitgang” op de korte termijn. 

Hier in Melendugno is de strijd een realiteit, en het is een harde. Ik moet toegeven dat wanneer je voor een vijf hectare constructiesite staat, je het gevoel hebt al te hebben verloren. Wat zal een extra spandoek op de hoge hekkens ertoe doen, vraag ik me dan af. Behalve misschien een aantal agenten die hun wapens op je richten? 

Ook als we midden in de olijfgaarden staan, voelen we een gevoel van wanhoop en machteloosheid. Rondom ons zien we lange lijnen van blauw-rood-witte paaltjes in de grond steken. Deze indiceren waar de corridor zal komen. Wanneer je ze ziet, wil je ze wegnemen. Maar wat maakt het uit als er duizenden van deze paaltjes zijn en ze de dag erna terug nieuwe zullen plaatsen? 

Dit gevoel van wanhoop is ook merkbaar onder de bevolking van Salento. Wanneer ik tijdens het protest een vrouw vraag wat voor haar het best mogelijke scenario is, antwoordt ze dat ze alleen maar kan hopen dat ze de TAP bouwen, maar dat er nooit gas doorheen zal lopen. 
Tijdens het protest is er bijna geen boosheid meer te merken. Het lijkt alsof de mensen moe gestreden zijn. Het protest die zondag lijkt meer op een wake waarbij de lokale bevolking kijkt naar wat er van hun geliefde land is geworden. 

Soms vraag ik mezelf af wat er nog overblijft om voor te strijden. Maar de bevolking bewijst me ongelijk in dit pessimistisch denken. 
Elke week komen mensen samen in het NOTAP gebouw om te discussiëren en de mogelijkheden te verkennen om tegen de TAP in te gaan. 
Na twee jaar strijd, komen nog steeds zo’n 300 tal mensen samen om te protesteren. En na de mars, tijdens de picknick, net naast de bouwwerken en de politie, voel je de sterke band tussen de gemeenschap. Mensen vanuit alle hoeken in Italië komen samen om die zondag te protesteren. Ze hebben duidelijk nog niet al hun hoop verloren, maar ze kunnen het niet meer alleen doen. De cilinders zijn er, de bomen worden gekapt en de machines graven. De feiten zijn er. Maar zoals een van de activisten me vertelt: “Er op staan gapen terwijl zij rustig verder gaan met alles kapot maken is geen optie”. 

Solidariteit

Eerst en vooral is het van belang de mensen bewust te maken van wat in Salento aan de hand is. We moeten aantonen dat wat daar gebeurt rechtstreeks in connectie staat met de strijd die we hier voeren. Door bewustmaking en wederzijds begrip kunnen we verdere acties ondernemen. 

We hebben wel nog wat extra tijd om in te gaan tegen dit gigantische project, want de TAP is nog lang niet klaar. In tegenstelling tot wat ze op hun website schrijven (dat de constructie voor 85.7% is gebouwd) heeft de gaspijpleiding nog een lange weg af te leggen. Eerst moet die van Melendugno naar Brindisi (60km) gebouwd worden en vervolgens (hetzij niet meer onder de naam TAP, maar nog steeds met hetzelfde gas) moet die worden vervolledigd tot in Noord-Italië. 

Terug in België, realiseer ik me meer dan ooit dat hun strijd ook de onze is. Wanneer Marco Poti (burgemeester van Salento) rechtstreeks Daniel Termont aanspreekt om de investering van Fluxys in de TAP te laten stoppen, is het duidelijk hoe we in België onze solidariteit aan de mensen in Salento kunnen tonen. 

Farah Deweerd en Ewoud Vandepitte

Deze reis was mogelijk dankzij steun van Gastivists en Climaxi vzw