Protestactie tegen kerncentrale-deal

Op maandag 16 oktober hielden milieu- en burgerorganisaties een symbolische protestactie aan het kabinet van federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten. Onder de koepel ‘Don’t nuke the climate’ drukten de organisaties hun afkeuring uit over de deal tussen Engie en de regering om Doel 4 en Tihange 3 langer open te houden, alsook de schijnraadpleging die hierover werd georganiseerd. “Het is tijd voor een duurzaam en vreedzaam energiebeleid”, zo luidde de boodschap tijdens het overleg met de vertegenwoordiger van de minister tijdens het protest.

Volgens de organisaties blijft het Belgisch energiebeleid vastklampen aan oude recepten die hun tekortkomingen al bewezen hebben: “Na maanden onderhandelen achter gesloten deuren met Engie, riskeert ons land zich voor de zoveelste maal vast te rijden. Een efficiënt en hernieuwbaar energiebeleid dreigt opnieuw zwaar gehypothekeerd te worden door het krampachtig vasthouden aan oude, onbetrouwbare en voorbijgestreefde kerncentrales”, zegt Jan Vande Putte van Greenpeace België.

Voor Almut Bonhage van Bond Beter Leefmilieu is het ongehoord dat de bevolking niet beter geraadpleegd werd over de ingrijpende beslissing om twee kernreactoren 10 jaar langer open te houden. “De publieke consultatie rond de mogelijke verlenging is niet verspreid onder het brede publiek, en was gebaseerd op onvolledige informatie. Het milieu-effectendossier bagatelliseerde de veiligheidsrisico’s, en onderzocht de alternatieven niet. En nu blijkt uit de deal met Engie dat de burger blijft zitten met grote financiële risico’s? Dit strookt niet.”

Marc Alexander van de 11 maart beweging en samenwerkingsverband ‘Don’t nuke the climate’ vervolgt: “Een goede mix van energie-efficiëntie, en van klimaatneutrale en klimaatpositieve hernieuwbare energie is de snelste en meest effectieve manier om broeikasgassen terug te dringen en terug vast te leggen, daar is het IPCC al tien jaar in toenemende mate duidelijk over. Kernenergie vertraagt de strijd tegen de klimaatcrisis, is te duur en hindert de snelle groei van hernieuwbare energie. Bovendien zadelt het ons op met onbeheersbare milieuproblemen zoals kernafval en het risico op een kernongeval.”

Ludo De Brabander van Vrede vzw wijst tot slot op de bijkomende veiligheidsrisico's door de stijgende oorlogsdreiging: “Kernenergie en kernwapens zijn altijd erg met elkaar verbonden geweest. De huidige situatie met de oorlog in Oekraïne toont aan hoe gevaarlijk oorlog is voor kerncentrales. Die zijn niet ontworpen om moderne oorlogswapens te weerstaan. Een kernramp dreigt ook als de kerncentrale door conflict of externe aanval zonder koeling valt.”

De brief die aan minister van Energie Tinne Van der Straeten bezorgd werd, kan u integraal onderaan dit artikel lezen.

Perscontacten:

• Jan Vande Putte, Greenpeace België: 0496 161 584
• Marc Alexander, 11 maart beweging, Don’t nuke the climate: 0474 878 998
• Almut Bonhage, Bond Beter Leefmilieu: 0489 397 614

Brief aan de minister

Geachte Minister van Energie,

Enkele maanden geleden vernamen we via de pers dat een deal tot stand is gekomen tussen de federale regering en Engie. Volgens ons begrip bestaat dit akkoord voornamelijk uit volgende elementen:

• Een verlenging van de kernreactoren Doel 4 en Tihange 3 met 10 jaar, in gedeeld eigenaarschap tussen Engie en de federale overheid.
• Een prijsmechanisme en -garantie voor de geproduceerde elektriciteit, waaronder een bijpassing voorzien wordt voor de producent, en waarboven de producent het saldo aan de overheid dient te storten.
• Een engagement van Engie om de ontmanteling van alle reactoren uit eigen middelen te bekostigen.
• Een bevrijdende overdracht van 15 miljard € van Engie aan de overheid, waarmee Engie tevens haar verantwoordelijkheid voor het radioactief afval, behoudens andere dan huidige geschatte hoeveelheden radioactief afval, volledig overdraagt aan de overheid.

Wij willen met deze brief onze ongerustheid over en afkeuring van dit akkoord uitdrukken.

Vooreerst is de bevoorradingszekerheid met deze deal niet gegarandeerd. Men haalt aan dat de onbeschikbaarheid van Franse reactoren en de oorlog in Oekraïne deze deal noodzakelijk maken. Echter, als Oekraïne ons iets leert, dan is het wel dat civiele nucleaire installaties een extreem gevaarlijk doelwit zijn, waarbij geen enkel ontwerp van kernreactor bestand is tegen de modernste wapens. Bovendien is België, als lid van Euratom, volledig afhankelijk van het buitenland – met inbegrip van Rusland – voor de bevoorrading met nucleaire brandstof. Daarnaast toont de onbeschikbaarheid van de Franse reactoren, net zoals de onbeschikbaarheid in België in de jaren 2012 tot 2020, juist aan dat ouder wordende reactoren weinig betrouwbaar zijn.

Vervolgens is deze regeling erg antisociaal. Terwijl gegarandeerde winst aan Engie wordt beloofd, en via bovenstaande regelingen praktisch geregeld wordt, wordt het financieel risico voor het afval overgedragen aan de staat. Consumenten mogen opdraaien voor de gegarandeerde winsten van Engie, terwijl gelijktijdig het mogelijke risico van onderfinanciering van het afvalprobleem aan de gemeenschap – lees: de belastingbetaler – gelaten wordt. Privéwinst gaat samen met risico’s en lasten voor de gemeenschap.

Ook het klimaatargument mag niet vergeten worden. Gezien de niet-flexibiliteit van deze oude reactoren, en de wens bij de producent van productie in basislast, dreigen hernieuwbare energiebronnen afgeschakeld te worden bij een onevenwicht tussen (een kleinere) vraag en (een groter) aanbod. Dit belemmert de nodige energietransitie en de bereidheid hierin te investeren. Hernieuwbare energie heeft nood aan flexibele en klimaatpositieve back-up, niet aan een energievorm die door haar karakter van basislast een blok aan het been is.

Ten slotte willen we u vragen wat uw plan B is. Gezien de twee reactoren nog een hele procedure moeten doorlopen, met inspraak en juridische beroepsmogelijkheden zowel in binnen- als buitenland  voor het MER, de vergunningen, de indienstname,… bestaat de kans dat de reactoren nooit effectief verlengd zullen worden. Het zou onverantwoord zijn voor de bevoorradingszekerheid, voor de garantie van eerlijke en minder dure prijzen, voor een snel en grondig klimaatbeleid, om geen scenario B te hebben dat gebaseerd is op het vroegere scenario A, namelijk een volledige hernieuwbare energievoorziening met een volledige kernuitstap.

Wij vragen u dan ook om een onderhoud over deze en andere punten. Wij verwachten een duurzaam en vreedzaam energiebeleid zoals deze regering beloofde bij de aanvang van haar regeerperiode. Wij pleiten resoluut voor een volledig hernieuwbaar energiesysteem zonder banden met en risico’s op de productie van nucleaire massavernietigingswapens en wapensystemen, zonder eeuwigdurend afvalprobleem, zonder steeds oplopende kosten, en dat niet in de weg staat van maatregelen die het IPCC al meer dan een decennium en in steeds toenemende mate bepleit, namelijk energie-efficiëntie en een energiesector die haar aandeel levert in het weer netto vastleggen van broeikasgassen.

We kijken ernaar uit om met u daarover in gesprek te gaan.

Hoogachtend,

Don’t nuke the climate, een samenwerkingsverband van Greenpeace,113eweging, Bond Beter Leefmilieu, Grootouders voor het Klimaat, Canopea, Climate Express, Borsele tot de kern, International Coalition to Ban Uranium Weapons, WISE, Vrede.be, LEF-FGE, Climaxi, Fin Du Nucléaire, Aktionsbündnis gegen Atomenergie Aachen en Stroom naar de Toekomst