De uitverkoop van Zuid-Amerika (Grondstoffen, burgers en big business)

Climaxi en Catapa ontvingen op dinsdag 6 december Raf Custersmet zijn nieuw boek “De uitverkoop van Zuid-Amerika”. Raf Custers is historicus en journalist. Hij werkt als researcher voor de Groupe de recherche pour une stratégie économique alternative (GRESEA). Daarnaast maakt hij al dertig jaar reportages over volkeren die hun lot in eigen handen nemen.

Het gesprek werd geleid door Koen Warmenbol. Koen is actief bij 11.11.11 als beleidsmedewerker Duurzame Ontwikkeling en Natuurlijke Rijkdommen. Voordien was hij gedurende 10 jaar verantwoordelijk voor Latijns-Amerika, partnerwerking en politieke werking. Koen heeft bovendien nog 15 jaar in Bolivia gewoond als NGO-coöperant.

Raf Custers zijn laatste boek werd gepubliceerd op 30 juni 2016. Het boek is mede gebaseerd op zijn ervaringen tijdens zijn elf maand durende reis met vrouw en kind. Ze reisden van Brazilië, door Uruguay, Argentinië en vervolgens naar Chili en Bolivia. Ze vertrokken in 2013. Laat dat jaar nu juist een kantelmoment zijn, want het politieke bestel in Latijns-Amerika begon toen te keren. Het elan van links in Zuid-Amerika verbleekte. Nieuwe rechtse formaties werden gevormd en ook linkse figuren zoals Morales in Bolivia komen steeds meer onder vuur te liggen.  

Tekenend was het voorval in 2013 rond Rebecca Delgado, Boliviaans parlementslid van de MAS (Movimiento al Socialismo). Toen ze kritiek uitte op het feit dat er ‘geen komma meer veranderd mocht worden’ aan een wet die door de minister naar het parlement was gestuurd. Het incident legde de machtsrelaties binnen de partij bloot: een aantal ministers dicteert de wet en voor andere meningen is er geen plaats. Vervolgens werd er in 2013 in Bolivia een omstreden wet aangenomen over de juridische registratie van ngo´s. Hierdoor worden ngo´s o.a. verplicht om in hun statuten te vermelden dat ze volgens de ontwikkelingsplannen van de overheid zullen handelen. Als ze zich hier niet aan houden, kan hun juridisch statuut ingetrokken worden zonder enige vorm van proces.

In 2013 stierf ook Hugo Chávez die namens de Socialistische partij tot zijn overlijden president van Venezuelawas. In Ecuador werd Rafael Correa herkozen voor een nieuwe termijn als president voor de democratisch socialistische beweging. Op 27 oktober van hetzelfde jaar vonden parlementsverkiezingen in Argentiniëplaats. Deze verkiezingen zorgden voor een groot verlies van zetels in het parlement bij de aanhangers van toenmalig president Cristina Fernàndez Kirchner (behorend tot de linkervleugel van de peronistische beweging).  

De grote thema’s van het boek worden zeer goed aangegeven in de ondertitel “Grondstoffen, burgers en big business”. Raf Custers schrijft onder andere over de in overvloed aanwezige woonzones voor de ‘nieuwe elite’ in Rio de Janeiro. Deze vat hij op als enclaves, als streng bewaakte privédomeinen, maar zijn sociale onderzoeksbril reikt verder dan deze woonzones. Tot in de favelas.

Raf Custers zijn boek gaat niet enkel en alleen over big business maar ook over het verzet van de burgers en burgerbewegingen. In Zuid-Amerika willen ze over bergen van onrecht, opgehoopt door eeuwenlang kolonialisme, verankerd door militaire dictaturen. In zijn nieuw boek schrijft hij over de burgers, die het tegenkamp van de multinationale ondernemingen vormen. Hoe de burgers zich afzetten tegen commodificatie, tegen het omtoveren van steden, natuur en ondergrondse rijkdommen tot verhandelbare grondstoffen. Door druk te zetten op big business en de regeringen, maken de burgers zelf een transitie mogelijk naar morgen. Een transitie waar burgerbewegingen willen dat toekomst en natuur voorgaan. Een mooi voorbeeld daarvan is de fabrica recuperada. We moeten al onze troeven uitspelen om zoveel mogelijk politieke inspraak te verkrijgen en de nadruk leggen op de idee dat natuurlijke, materiële en immateriële zaken van ons allemaal zijn.

Bronnen: 

Custers, R. (2016). De uitverkoop van Zuid-Amerika. Grondstoffen, burgers en big business. Berchem: EPO.

Lotens, W. (2016). De uitverkoop van Zuid-Amerika:nog steeds. Geraadpleegd 15 december 2016,http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2016/07/29/de-uitverkoop-van-zuid-amerika-nog-steeds

Brijs, K. (2015). Het conflicterende beleid van Evo Morales. Geraadpleegd 15 december 2016,http://www.mo.be/analyse/het-conflicterende-beleid-van-evo-morales