COP 27: beschamend, destructief en polariserend.

De klimaattop COP 27 zit erop. De bijeenkomst begon niet onder een goed gesternte: sinds enige tijd vermindert de internationale samenwerking en het multilateralisme gestadig ten aanzien van de geopolitieke strijd tussen een aantal machtige landen. De strijd voor de eigen (economische) belangen primeert op het mondiaal, algemeen menselijk belang. Dit jaar kwam alles nog in een snellere vaart terecht door de oorlog in Oekraïne en de kwestie Taiwan. Op het einde kregen de sceptici gelijk. COP 27 baarde een muis. Voor de zoveelste keer wordt naar de toekomst gewezen om resultaten te behalen. De vraag wordt stilaan waarom het dan zou lukken als het tot nu toe nog niet lukte. Dit zal alvast de groene activisten wereldwijd niet tot matiging nopen. En wat het nieuwe jaar ons aan klimaatrampen zal bieden valt met een bang hart af te wachten.

De inzet van de onderhandelingen was duidelijk. In 2022 is de klimaatverandering een onverwachte versnelling hoger geschoten. Nadat eerst onduidelijk was hoe dit kwam bleek de uitstoot van methaan een heel stuk hoger dan verwacht. Uit metingen van Climate Trace bleken systematische onderraporteringen van uitstoot schering en inslag, zeker bij de productie van fossiele brandstoffen. Het gevolg was dat 2022 gekenmerkt werd door een resem grote natuurrampen die verbonden zijn met de klimaatverandering. Ondanks alle voorhanden beloften stijgt de uitstoot intussen nog en knallen we altijd maar sneller richting klimaatmuur.

Alle signalen stonden dus op rood bij aanvang van de klimaattop. Toch bleek dit niet voldoende om significante stappen vooruit te zetten. De makkelijke beloftes en engagementen van COP 26 in Glasgow werden niet geconcretiseerd in concrete acties. Zelfs het simpelweg opnemen van het uitfaseren van fossiele brandstoffen raakte niet in de tekst. Volgen Saoedi-Arabië bleek er zelfs geen link tussen fossiele brandstoffen en klimaatopwarming. Het uitspreken dat het doel van 1,5° opwarming als doel behouden blijft, lijkt in die context niet meer dan een flets nummertje voor de tribune. Het lijkt erop dat er geen enkele speler met macht op het wereldtoneel voldoende moreel gezag heeft om de anderen te overtuigen stapjes naderbij te zetten. En dat is natuurlijk niet te verwonderen in een cynisch geopolitiek spel van eigenbelangen. Zo lijkt de wereld gevangen in een “prisoners dilemma” waarbij de mogelijke scheidsrechters zoals de VN niet de macht hebben om in te grijpen tussen de bikkelende landen en machtsblokken. Het was al stilaan te laat. Nu is het echt te laat. Alle opmerkingen over volgend jaar verder werken en nieuwe kans zijn stilletjes aan ongeloofwaardig. Elk jaar dat we verliezen maakt dat ingrepen harder zullen moeten zijn. Hardere ingrepen zullen pijnlijker zijn en dus moeilijker te onderhandelen op volgende COP’s. Zeker als het voordien onder makkelijker omstandigheden al niet lukte. Stilaan lijkt de keuze zich op te werpen: ofwel houden we onze machthebbers op hun plaats en gaat de wereld naar de knoppen? Ofwel gooien we dit systeem op de schroothoop om de boel nog enigszins te redden.

Klimaatschadefonds

Het enige lichtpuntje waarmee wordt uitgepakt na COP 27, omdat er naar de buitenwereld nu eenmaal geen totale mislukking kan worden gecommuniceerd, is het klimaatschadefonds. Nadat de VS en Europa tijdens de ganse top dwarslagen tegenover zo’n fonds, omwille van aansprakelijkheidsreden en omwille van de plaats van China daarin, komt er op het einde van de rit toch zo’n fonds. Allez ja, er komt niet zo’n fonds maar de belofte op zo’n fonds. Dat het komende jaar zal worden uitgewerkt. Net zo’n beetje als gedurende dit jaar. Dan ging men de engagementen uit COP 26 uitwerken, wat niet gebeurde. Er is dus geen enkele zekerheid of zo’n fonds er effectief komt op een of andere significante manier. En hoe het er uit zou moeten zien is al helemaal niet duidelijk. Bestaat het uit leningen, op een moment dat de wereld tot over zijn oren in de schulden zit en het faillissement dreigt voor vele landen? Wordt het een tweelingbroertje van de structurele hulpprogramma’s uit de jaren ‘90 waarbij de privé-sector met alle lusten ging lopen? Of van de gebonden hulp (hulp in ruil voor bestellingen)? Iets waar we ooit na de affaire van de witte olifanten vanaf geraakt waren.

Demir

Beschamend was in iedere geval de reactie van Vlaams minister Demir. Zij bestond het te zeggen dat de grootvervuilers moesten worden aangepakt (in plaats van Vlaanderen). Dat is uitermate cynisch. In 2020 stootte de Belg per hoofd 9,2 ton C0² uit. Het gemiddelde in de EU was in 2019 7,5. In China is dat 7,39, in India 1,91.  Intussen wordt de plastic sector, de grootste uitstoter in ons land, door Vlaanderen volop financieel gesteund. De leugens van onze Vlaamse minister zijn beschamend, destructief en polariserend. Ze maken het redelijke debat onmogelijk en zijn symbool voor alles wat er misliep tijdens deze top: eng nationalistische reflexen ten aanzien van de eigen economische spelers waarvoor het belang van de mensheid schaamteloos wordt opgeofferd.

We citeerden Thunberg al eerder, en ze heeft opnieuw gelijk gekregen: “Deze keizers zijn naakt. En iedereen heeft het gezien.”

Sammy Roelant