'De toenemende kloof tussen arm en rijk zorgt voor nog meer migratie'

De gevolgen van de klimaatopwarming worden ook in ons land steeds meer merkbaar. Maar de klimaatverandering houdt al decennia lelijk huis in de rest van de wereld. Eind vorig jaar publiceerde Climaxi 'Klimaat en Migratie - mensen uit de wereld aan het woord'. We gingen 22 mensen uit de wereld interviewen, die intussen in België wonen. We vroegen hen hoe zij het klimaat in hun geboorteland hebben ervaren, welke impact dat had op hun leven en hoe ze vanuit hun nieuwe thuisland kijken naar de klimaatverandering. In de komende weken publiceren we de afzonderlijke interviews uit het boek.

Anne Maria De Witte is vijfenzeventig. Toen ze na haar studies Sinologie, sociale antropologie wou studeren, ging ze in 1969 naar de London School of Oriental Studies. Voor haar doctoraat over joint family, trok ze in 1972 voor de eerste keer naar India.

‘Sedert 2011 ben ik terug actief in de regio. Ik bied er sociale hulp, geef lessen Engels en ga helpen waar het nodig is. De streek is nog steeds heel arm. Veel van de oorspronkelijke bewoners zijn intussen naar de grote steden getrokken, om te kunnen overleven. De mensen uit die dorpen worden nog steeds de criminal tribes genoemd. De natuurlijke biodiversiteit wordt intussen heel erg bedreigd door de industrialisering: de vervuiling is énorm. In 1962 is de eerste grote waterdam voor energiewinning gebouwd. Daarna volgden nog verschillende van die gigantische waterdammen. De installaties hebben veel natuurlijke rijkdom vernietigd. De rivierstromen zijn vernield. Door die energiewinning is er wel meer elektrische stroom in grote steden zoals Delhi. Maar in de regio waar wij actief zijn heeft het niet voor een verbetering gezorgd: elektriciteit is er zeer onstabiel. We kunnen urenlang zonder stroom zitten.’

‘Vanaf de jaren ‘80 is er zwaar ingezet op industrie en is er veel natuur verloren gegaan. En sinds de jaren ‘90 is er ingezet op de wereldhandel. Dat heeft de milieuvernieling nog vergroot. De grond en het water zijn verschrikkelijk vervuild, onder meer door fluoriden met veel beenderafwijkingen tot gevolg. Ook alle andere zware metalen zitten in de grond. Het is de meest vervuilde streek van heel India. De industrialisering heeft al onze eerdere inspanningen teniet gedaan.’

‘De klimaatverandering slaat ook daar toe: terwijl voorheen maximum temperaturen reikten tot veertig graden, is dat nu al vijftig graden geworden. Veel bewoners zijn er zich wel bewust van dat het klimaat veranderd is, ten nadele van mens en dier. En dat die industrialisering daarvan de hoofdschuldige is. Ze merken de problemen die door de industrie zijn gekomen in het dagelijkse leven. De luchtkwaliteit in steden zoals Benares (in de deelstaat Uttar Pradesh, red.) is verschrikkelijk: het is net of je de uitlaat van een auto inademt! Je moet er een zakdoek voor de mond houden, anders hou je het niet vol. Nog niet zo lang geleden was ik op een plaats waarvan ik dacht ‘dit is precies Tsjernobyl’: zo grauw en vuil en levenloos was het er. De aarde en het weinige leven waren er volledig kleurloos geworden!’

‘Er is een grote nood aan meer en betere staatsinmenging: meer onderwijs, gezondheidszorg en kinderopvang zijn dringend nodig. De kloof tussen arm en rijk is heel groot en ze blijft toenemen. Er zijn zoveel mensen die gewoonweg uit de boot vallen en geen kansen meer krijgen. Dat zorgt uiteraard voor een nog grotere migratie. Het is interne arbeidsmigratie naar de grote steden zoals Delhi en Radzjestan. Jonge mensen willen niet meer in die stammen leven en proberen om aan werk te raken in de bouw of in de industrie. Maar dat is heel moeilijk, want ze hebben geen banden in de steden waar ze terecht komen. In het dorp kan je nog een bord eten krijgen en onderdak als dat nodig is. Maar in die grote steden is dat niet het geval. Daar is het elk voor zich. Die onderlinge banden zijn ook net de sterkte van dat dorpsleven. Het is opgebouwd in de geest van de Ghandiërs: zij staan voor een sterke dorpssoevereiniteit, voor dorpen met een goed zelfbeheer, onafhankelijk van de hogere overheden. Ghandi was fel gekant tegen de Westerse wereld. Hij zette de lijnen uit voor een goed zelfbeheer van het dorp. Het was grassroots avant-la-lettre.’

‘Een riksha vertelde me eens: ‘Mijn leven in het dorp was beter, maar ik had geld nodig en dus moest ik wel naar de stad komen. Vroeger kon ik zonder geld leven in mijn dorp, dat is nu niet meer mogelijk.’

‘Er is nu een groot plan om verschillende rivieren met elkaar te verbinden in een soort lus, om op die manier nog meer elektriciteit te kunnen opwekken. De natuurlijke stroming wordt daarmee volledig teniet gedaan en dat zal zorgen voor een verdere vernieling van het leven in die rivieren. Het is waanzin.’

‘Nog niet zolang geleden ging professor Agrawal in hongerstaking, als protest tegen die reusachtige waterkrachtcentrales. In de bergen wordt de natuur zwaar geweld aangedaan door die waterdammen en energiecentrales. Het was zijn dringende oproep om de Ganges weer te laten stromen. Hij wou op die manier druk uitoefenen op de overheid die moet tussenbeide komen. Het is hem helaas niet gelukt. Hij heeft het met de dood moeten bekopen.’

Wim Schrever - Climaxi vzw