Capaciteitstarief: wie betaalt de prijs van grootgebruikers?

De VREG (Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) communiceerde dat ze vanaf 2022 een capaciteitstarief gaat introduceren. Het capaciteitstarief wordt aangerekend op basis van de ‘gemiddelde maandpiek’ (kW). Deze gemiddelde maandpiek is het gemiddelde van uw 12 laatste ‘maandpieken’. De maandpiek is het hoogste kwartiervermogen (ofwel ‘piekvermogen’) dat je in een maand hebt gebruikt. Het wordt geregistreerd door de digitale meter. Het maakt hierbij niet uit hoe vaak (tijdens 1 of meerdere kwartieren) je dit piekvermogen hebt gebruikt.

In 2011 kaartte Climaxi al aan dat de CREG (de federale regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) een standpunt moest innemen om de prijzen te blokkeren en duidelijke transparantie moest garanderen in de prijsbepaling. De volledige vrijmaking van de elektriciteits- en aardgasmarkt dateert al van meer dan 12 jaar geleden. De studiedienst van het ABVV zegt dat dit gezorgd heeft voor een ferme prijsstijging van ongeveer 62 % voor elektriciteit en minder transparantie voor de gebruiker. Het omgekeerde dus van wat men met diezelfde liberalisering wou bereiken.

Het capaciteitstarief dat je betaalt zal niet afhankelijk zijn van het moment waarop je jouw maandelijks piekvermogen (kW) hebt gebruikt. Het dag-/nachttarief werd vroeger ingevoerd in het licht van het vooral nucleaire productiepark en het evenwicht van het energiesysteem. Men verlaagde de distributienettarieven tijdens de nacht om zo mensen aan te moedigen ’s nachts energie te verbruiken. Dit werd gedaan omdat een kerncentrale dag en nacht energie opwekt en niet afgezet kan worden. Volgens VREG zijn de kosten voor Fluvius, netbeheerder niet lager tijdens de nacht. Fluvius ontloopt volgens VREG zo inkomsten die ze niet kan investeren in het net. Fluvius zou net moeten investeren in een energienet dat niet meer afhankelijk is van kernenergie maar klaar is voor hernieuwbare energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie. De VREG kiest er daarom voor om vanaf 2022 op élk moment van de dag en nacht hetzelfde kW-tarief en kWh-tarief toe te passen.

“We doen dit met het oog op het veranderende energielandschap. Door meer lokale hernieuwbare energie, meer elektrische voertuigen en meer warmtepompen zullen de distributienetten in de toekomst meer en anders gebruikt worden én blootgesteld worden aan grotere (gelijktijdige) piekbelastingen. Als we geen maatregelen nemen, kunnen als gevolg hiervan belangrijke nieuwe netinvesteringen nodig zijn. Hierdoor zouden de distributienettarieven in de toekomst heel wat duurder kunnen worden. Dat willen we voorkomen.”

In deze redenering zit de basis van onze kritiek. We moeten sowieso investeren in een nieuw energienet. Het capaciteitstarief zorgt voor uitstel van investeringen maar doet ons er niet aan ontkomen. De sluiting van de kerncentrales – of toch zeker enkele – wordt werkelijkheid in 2025. We zullen dus moeten overschakelen op meer decentrale energiebronnen. Waarom een constructie bouwen rond capaciteitspieken als we toch moeten investeren in een nieuw energienet? Het capaciteitstarief gaat er niet voor zorgen dat grote investeringen in het energienet uitgesteld of voorkomen kunnen worden. De omschakeling naar nieuwe energiebronnen is bezig. De kerncentrales gaan gedeeltelijk dicht dus moeten we investeren in een net dat aangepast is aan deze nieuwe, veelal hernieuwbare energiebronnen.

Door een deel van de distributienettarieven vanaf 2022 aan te rekenen via een capaciteitstarief wil VREG gezinnen en kmo’s er bewust van maken dat hoge pieken in het verbruik extra kosten voor het net met zich kunnen meebrengen. Ook wil de VREG gezinnen en kmo’s, en dan vooral diegene die elektrische installaties gebruiken met een relatief hoog vermogen zoals een warmtepomp of een laadpunt voor een elektrisch voertuig, stimuleren om hun verbruik meer te spreiden en zo hun pieken af te vlakken. Zo wil VREG gezinnen met een elektrische wagen aanmoedigen om hun batterij niet zo snel als mogelijk aan vol vermogen op te laden – tenzij ze zonnepanelen hebben en de zon schijnt – maar het laden met netstroom meer te spreiden. Dit wordt belangrijk om, volgens VREG, de elektriciteitsfactuur in de toekomst betaalbaar te houden.

De VREG maakt hier gemakkelijk komaf met de vraag wie de omschakeling van ons distributienetwerk gaat betalen. Men gaat ervanuit dat kmo’s en gezinnen zullen opdraaien voor de kosten van een nieuw distributienetwerk. België staat erom bekend om hoge elektriciteits- en gasprijzen voor kmo’s en gezinnen te hanteren en grote kortingen te geven aan grootgebruikers in industrie. Climaxi vraagt dan ook dat de kosten van een nieuw energienetwerk democratisch en eerlijk verdeeld worden onder alle gebruikers, groot en klein en dat er wordt gekeken welke investeringen leveranciers op zich kunnen nemen zonder dit door te rekenen naar de klant.

Het capaciteitstarief gaat niet voorkomen dat de energiefactuur van mensen met kleine inkomens gaat stijgen. De VREG wil in eerste plaats het gedrag van bezitters van elektrische wagens en warmtepompen veranderen met dit tarief. De VREG geeft geen garanties dat gezinnen met een kleiner inkomen geen hogere factuur zullen krijgen. Wat als je familie of vrienden één keer in de maand langs komen? Dit veroorzaakt een piek in je energie en doet je factuur stijgen.