Granenproject Brouwerij 3 Fonteinen
Het Pajottenland stond ooit vol met brouwgerst en originele tarwelandrassen – met in hoofdzaak de Kleine Rosse van Brabant. Deze granen werden gebruikt voor dé terroirbieren bij uitstek: lambik, geuze en kriek. Lambikbieren zijn uniek in de wereld omwille van de spontane vergisting, de lange opvoeding op eikenhouten vaten en het gebruik van veel ruwe ongemoute tarwe (tot 40%).
Door de industrialisering en anonimisering van het landbouw- en voedselsysteem is de Belgische brouwersgerst teloor gegaan. Zennevallei, Brussel en het Pajottenland verloren daardoor een deel van hun relevantie qua bierstijl, lokale geschiedenis, cultuur, traditie en socio-economische binding met de grond en hun boeren. Honderd jaar geleden telde de lambikregio meer dan 90 lambikbrouwers en 250 geuzestekers.
Om dat te herstellen, startte de brouwerij drie jaar geleden met de zoektocht naar lokale tarwe en gerst. Het project is aangedreven door de koppige lijn van Gaston en Armand Debelder, de bezielers van het huidige Brouwerij 3 Fonteinen.
“Momenteel is minder dan 3% van de granen, die gebruikt worden door Belgische brouwers, effectief van Belgische oorsprong. En dat terwijl België het vierde grootste moutland ter wereld is!”. Dat zegt Lucas Van den Abeele, coördinator van het granenproject bij Brouwerij 3 Fonteinen.
Er staat nu een sterk en veerkrachtig netwerk dat in een symbiose met vijftien lokale landbouwers samenwerkt en samen werkt aan o.m. - het herlocaliseren van de volledige graanketen, een eerlijke en lange termijn samenwerking tussen boer en afnemer en agro-ecologische teeltmethodes en samenwerkingen.
Het is een duurzaam model gedreven door dezelfde visie, een wederzijds vertrouwen en waardering voor elkanders ambacht en met een sterke focus op kwaliteit. Bovendien zorgt het voor een eerlijke prijs en risicospreiding tussen de boeren en de brouwerij.
Daarnaast wordt er ook gewerkt aan onderzoek naar en vermeerdering van 22 oude gerstrassen en 35 originele tarwerassen. Er is coördinatie en opvolging van de teelt van de verschillende granen, velden en boeren. En worden testen gedaan op het veld en in de brouwerij om de specifieke technieken op het land af te stemmen met de dynamieken in de brouwketel en vice-versa.
Het zorgt tevens voor kennisuitwisseling tussen de boeren en een gezamenlijke zoektocht naar het verfijnen van hun teelttechnieken.
Binnen het netwerk telen alle boeren tarwe en gerst zonder het gebruik van pesticiden en kunstmest. Slechts de helft van hen zijn officieel biologisch gecertificeerd. De kennisuitwisseling tussen de boeren is belangrijk: ze leren van elkaar over teelttechnieken en biologische landbouw.
Het einddoel is om een selectie van rassen te vinden die aangepast zijn aan zowel het Pajotse klimaat en de leemrijke bodem, specifieke biologische teeltmethoden en de vereisten van afnemers zoals mouterijen en brouwerijen, molenaars en bakkers.
Intussen telen de vijftien boeren samen zo’n 60 hectare tarwe en gerst tegen een eerlijke en onderling afgesproken prijs. Een prijs die hen een toekomstperspectief biedt. Onderliggende overtuiging van het project is dat de boer moet kunnen blijven leven van zijn ambacht.
Met deze samenwerking hoopt het netwerk de lokale landbouw veerkrachtig te maken voor volgende klimaat- en economische crises. Het traditionele lambikbier mag nog meer in haar terroir verankeren en op die manier de volledige streek opwaarderen. Deze manier van economisch denken, nl. uitgaande van degelijke kwaliteit aan een eerlijke prijs i.p.v. alles aan de laagst mogelijke kost, wil nog meer boeren en producenten – (brouwers, molenaars, bakkers,…) inspireren.
“Via dit netwerk leren we van elkaar over teelttechnieken en biologische landbouw. We kunnen machines van elkaar lenen en testen en bezoeken elkaars velden en boerderijen. Zo schuiven we samen op naar een meer agro-ecologische teelt”, Tijs Boelens, landbouwer uit Gooik.
Geïnteresseerde boeren, brouwers en bakkers zijn welkom om mee te helpen en van dit model een nieuwe standaard te maken. Het geeft een nieuw elan aan Belgische kwaliteitsproducten zoals artisanaal en ambachtelijk bier, (zuurdesem)brood en andere (lokale) producten. Bovendien kunnen kleine afnemers er zich verder mee differentiëren van de grote commerciële, industriële spelers.
Vandaag reeds liggen de eerste lambikken met de uitsluitend lokaal geteelde granen te rijpen op vat. Het is echter nog even wachten tot deze geassembleerd en gebotteld kunnen worden tot heerlijke geuze. Er wordt al uitgekeken naar samenwerkingen met andere brouwers, molenaars of bakkers om zo de authentieke smaak van de Brabantse granen terug op ons bord en in de fles te krijgen.
Santé!
Wim Schrever