Zware rellen rond vluchtelingenkampen op Lesbos.
Op de Griekse eilanden is de hel uitgebroken. Er vinden bijzonder gewelddadige confrontaties plaats tussen actievoerders tegen vluchtelingenkampen en de oproerpolitie. De conservatieve regering in Athene trok de troepen deze morgen terug. Climaxi steunde via korte keten verkoop van olijfolie en olijven zowel de lokale economie als het vluchtelingenkamp PIKPA in Lesbos. Dit is niet zomaar een debat over vluchtelingen. Het illustreert het totale failliet van de Europese politiek rond asiel en migratie.
Climaxi onderhoud al vijf jaar banden met het eiland Lesbos. Wij steunen er via directe verkoop de coöperatieve Modousa én het vluchtelingenkamp PIKPA bij Mytilene. In PIKPA maken vluchtelingen rug- en andere zakken van de reddingsvesten die dikwijls achtergelaten worden op de stranden. Het is een klein project met een tweehonderdtal mensen. Tijdens de beginjaren van onze actie was Lesbos een voorbeeld van een samenleving die migratieproblemen zelf oploste: mensen waren gastvrije, namen er de logistieke problemen bij en waren bijzonder creatief in oplossingen.
Hoe kan de situatie zo escaleren?
De basis is te vinden in ingrediënten van de Europese politiek. Europa steunde enerzijds militaire invasies en verkoopt naar hartenlust wapens aan strijdende partijen overal ter wereld. Door een gebrek aan klimaatpolitiek zorgen we (net als andere grootmachten) voor een stroom mensen die hun land ontvluchten onder druk van droogte, wereldwijde branden, stormen… Die erkennen we niet eens. Klimaatomstandigheden versterken de ongelijke handelsverhoudingen die er sowieso bestaan en in andere delen van de wereld mensen in de miserie duwen. In de film ‘Ceci n’est pas une patate’ documenteert Climaxi deze stelling uitvoerig.
Europa probeert de vluchtelingenstroom die het deels zelf veroorzaakte in te dammen, door deals te sluiten met autoritaire figuren zoals Erdogan. Marcel De Neve, een Belg die deels in Chios woont, zegt: “De eilanden voelen zich in de steek gelaten door hun eigen regering en door Europa inzake vluchtelingenbeleid. Aan de andere kant heb je een gek zoals Erdogan die de deal gewoon als een schaakspel gebruikt om Griekenland en Europa op de knieën te krijgen door het aantal vluchtelingen dat hij doorlaat te laten afhangen van zijn relatie met de Europese leiders, ondanks Europese miljoenen bloedeuro’s. “
Wat is er veranderd op de Griekse eilanden?
Europa en de Griekse overheid hebben de eilanden grotendeels aan hun lot overgelaten. Het grootste vluchtelingenkamp in Lesbos bevindt zich in Mora, waar ongeveer 25.000 vluchtelingen rond een stad van 1000 inwoners kamperen. In Chios bouwde men een kamp voor 600 mensen naast het dorp Vial, een plek met 200 inwoners. Ondertussen biedt dat kamp onderdak voor 6000 mensen. De mensen leven niet in georganiseerde kleine kampen zoals PIKPA maar in erbarmelijke omstandigheden: tentjes in de vrieskou, gebrekkige voedselvoorzieningen, geen riolering, geen sanitair… Het gevolg daarvan is dat olijfboomgaarden in de omgeving omgehakt worden om vuurtje te stoken en dat er bij de boeren als eens wat dieren verdwijnen om de honger te stillen. Onze gesprekspartners benadrukken dat het niet gaat om een soort van ‘Belgisch’ verzet tegen opvangplaatsen die nauwelijks hinder veroorzaken, maar om humanitaire catastrofen.
De aanwezigheid van Europese functionarissen en NGO’s wordt daarbij niet altijd geapprecieerd. Alinka Kontoura (tolk op Lesbos): “Soms lijkt het hier wel een gigantische party te zijn. Jonge mensen komen hier vrijwilligerswerk doen en maken een discotheek van het eiland. Internationale instellingen zorgen door hun aanwezigheid voor stijging van de prijzen voor huizen, taxi’s, Gsm’s en dies meer. In cafés en restaurants is er soms nog nauwelijks plaats voor de locals. Geen enkele regering of instelling deed iets om dit in te dammen.”
Deze week is de bom ontploft.
De conservatieve regering van premier Kyriakos Mitsotakis (Neia Democratia) besloot om de kampen op de eilanden te ontruimen en te vervangen door gesloten asielcentra. Voor veel eilandbewoners was dit teveel. Zoals bij elke ernstige revolte overstijg het protest de politieke tegenstellingen. Alinka Kontoura: “Linkse mensen betogen tegen het idee dat de eilanden gevangenissen worden en tegen gesloten instellingen, rechtse mensen stappen mee omdat ze sowieso tegen vluchtelingen zijn. De grote meerderheid is gewoon razend en voelt zich al jaren in de steek gelaten.”
De regering liet zich niet doen en onteigende op Lesbos de gronden om er manu militari een gesloten centrum te bouwen. Twee schepen met bouwmaterialen en honderden oproerpolitiemannen werden naar de eilanden gestuurd. Marcel De Neve: “Niemand in Chios begrijpt dat een land dat al jaren in een economische crisis zit plots drie miljoen euro vindt om schietende politiemannen naar zijn bevolking te sturen.”
Panagiotis Karabatakis is lid van de Modousa-coöperatieve die Climaxi olijven en olijfolie levert: “Wij zijn niet tegen vluchtelingen, maar het moet menselijk blijven. De regering wil hier nieuwe kampen bouwen in plaats van toch wat mensen van de eilanden te halen en elders op te vangen. Dag na dag komen mensen hier aan, terwijl de rest van Griekenland of Europa de armen gekruist houdt. De bevolking heeft vier dagen tegen de oproerpolitie gevochten en uiteindelijk zijn die deze morgen afgedropen.”
Ook Giorgios Ploumbidis van Dock, een organisatie die onze import van Griekse producten begeleidt en nieuwe coöperatieven in Griekenland ondersteunt is maar voor de helft verwonderd van de situatie: “Het is natuurlijk bijzonder choquerend en ingrijpend om een rechtse regering oproertroepen te zien sturen naar eilanden die problemen hebben met vluchtelingenstromen en hun wortels hebben in een stevige linkse traditie en praktijk met veel coöperatieven en sterke linkse partijen. De situatie is zeer explosief omdat hier eigenlijk niks meer is. De NGO’s, het leger en de hulpverleners vormen de enige economische factor die nog rest. Het toerisme is weg, export is moeilijk, steun is er niet. Mensen worden dit moe natuurlijk.”
Climaxi ondersteunt Lesbos.
Zelf hebben Climaxi-mensen tijdens twee reizen kunnen vaststellen hoe hotels en lokale economie verdwijnen. Voor Climaxi moeten mensenrechten de basis zijn van een universele politiek. Europa heeft weinig ethische gronden om zich tegen migratie te verzetten vermits rijkere landen door hun handels- en politieke praktijken aan de basis liggen van het systeem. Er moet werk gemaakt worden van een regeling waarbij ook mensen die slachtoffer zijn van klimaatwijzigingen ondersteuning krijgen of het recht om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Minimumprijzen en minimum loonplafonds moeten migratie om sociaal-economische motieven kunnen beperken. In elk geval willen wij zelf het voorbeeld geven door acties voor Lesbos te blijven ondernemen vanuit een economisch ander georiënteerd coöperatief model. Ook dit jaar lanceren we een campagne met Griekse olijven-producten en rugzakken uit het vluchtelingenkamp. Alle info over de coöperaties en bestellen kan je via www.ecofair.be
Filip De Bodt
