Hans Polet (ILVO): Europa regelt te veel

HVB: Wat is er mis met die Europese regels?

HP: Het Gemeenschappelijk Visserij Beleid (GVB) van Europa heeft een verkeerd beeld van wat er op zee gebeurt. Ze denken dat al hun regeltjes in de praktijk opgevolgd worden. Wat stellen we vast? Ze bepalen hoe groot de gaten van een net mogen zijn (maaswijdte), maar daar wordt mee gefoefeld van Lissabon tot Oslo. Er worden massaal netten met kleine mazen in de andere gestoken. Er wordt een maximum van 300 PK gehanteerd voor motoren van kustvisserijschepen: er zijn er voor onze kust die tot 1000 PK gaan. De motor wordt gewoon opgedreven. De logboekdata zijn de basis voor statistiek waar beleid en beheer op gesteund is maar daar sluipen heel makkelijk fouten in. Vroeger was daar nog controle over, maar nu tikt de schipper die rechtstreeks in op de databank. Niemand kijkt ernaar. Europa zegt dat men geen vis meer mag teruggooien (aanlandplicht) maar geen kat kijkt daarnaar. Iedereen blijft teruggooien. De EU regelt te veel, maar kan eigenlijk niks controleren. Waarom hanteren ze dan zo een complex systeem?

HVB: De meeste van die zaken hebben wij in Het Visserij Blad al publiek gemaakt. Waarom bevestig jij die nu?

HP: In de loop van 2025 komt er een evaluatie van het beleid. Er wordt allicht gewoon wat bijgeschaafd: nog een paar regeltjes erbij en desnoods supercontrole met camera’s aan boord. Voor de visser is dat ook niet meer doenbaar. Ik stel vast dat het Europees beleid niet meer werkt. De Vlaamse Overheid doet redelijk veel om te verduurzamen. Sedert 2008 hebben wij continu overleg tussen Natuurpunt, overheid, wetenschappers en de visserij. Wij kweken begrip. Dat gaat soms traag vooruit, maar we blijven verbeteren. Wat vooruitgaat…gaat vooruit. Het Europees Beleid laat het achteruit gaan. De quota, inkrimping van de vloot en co hebben gewerkt. Dankzij Europees beleid is er nog vis en evenwicht tussen capaciteit. Al wat er bijgekomen is, werkt evenwel niet. Dus moet er een grondige hervorming komen. De data waar wij ons op baseren zitten vol met fouten. De kwaliteit is slecht. Wat doe je eraan? We moeten werken met de data die we hebben. In Frankrijk is het nog erger: daar zijn geen waarnemers op zee meer van de overheid. Dat is geprivatiseerd. Mijn punt is dat het Europees systeem niet meer werkt en grondig moet hervormd worden. Weg van regeltjes, controle en boetes, in de plaats zoeken we naar samenwerking, openheid en bouwen aan vertrouwen.

HVB: Goed, maar waarom heb je zo lang gewacht om dat te vertellen?

Ik heb misschien lange tijd in het land der blinden geleefd. Je moet ook zeker van je stuk zijn, voor je zoiets openbaar gaat vertellen. Je moet zoiets op een moment doen dat je genoeg geloofwaardigheid hebt. Als je zo dingen zegt, ben je snel een paria. De evaluatie van dat beleid, dat is mijn moment. Er moet iets komen dat het bestaande vervangt: alles wat niet werkt moet eruit. Laat ons definiëren wat we willen: gezonde visbestanden, en een gezond ecosysteem en een rendabele visserij. Dat is het kader.

HVB: En wie vult dat dan in?

HP: Laat de visser vrij: wil die met een muggennet gaan vissen of op jonge tong gaan vissen, laat hem dan doen. Ik wil wel enkel weten welke sterfte een visser veroorzaakt. Welke impact zaken hebben op het bestand. Uiteraard moet je in rekening brengen wat er gebeurt: als moederdieren niet doorgroeien maak je het bestand kapot. Maar je moet dat op een andere manier begeleiden. Wij in België tonen in de praktijk aan dat het op een andere manier kan: 37 van de 53 schepen zijn op ons computerprogrammatool ‘Vistools’ aangesloten: GPS, weegschaal, trekkracht en brandstof worden gemeten en gekoppeld aan het toestel een privédatabank voor elk vaartuig, beheerd door ILVO. Maar wij doen niets met de data als de visser geen toestemming geeft. We streven er wel naar om ooit real time advies te kunnen geven voor quota en we willen graag real time evaluatie van visbestanden. Zo kan de visser vissen volgens de realiteit in zee van vandaag, en niet op basis van data van 2 jaar geleden. De data zijn eigendom van de visser. Er bestaat geen enkel land waar dat gebeurt. Wij werken ook met camera’s maar in vertrouwen. Van al die schepen geeft de visser een overzicht van wat ze vangen: welke vis, hoeveel zeesterren… . Zo kan je ook degelijk advies geven: wij weten bijvoorbeeld waar de duurdere vissen zitten in plaats van de jonge vissen en zo… Op die manier kan je een beleid hebben dat fundamenteel verschilt: minder controle en handhaving. Gedaan met boetes maar complete openheid. Wie over de schreef gaat wordt geconfronteerd met de impact en sociale controle. Bovendien is er een stok achter de deur: wie niet verbetert, kan uit het systeem gaan of gezet worden. Dan wordt die weer het slachtoffer van het oude systeem. Ik zou zo een pilootproject willen lanceren voor de volledige Belgische vloot, maar natuurlijk enkel als de vissers hier in mee willen.

HVB: Waarom zou dit systeem per se beter zijn? En hoe werkt het in de praktijk?

HP: Wij moeten wel niet gaan bepalen met welke maaswijdte en garendikte vissers mogen vissen. De vissers krijgt volledige vrijheid om te vissen waar, wanneer en hoe en wordt enkel beoordeeld op zijn vangst en op is op. Als het quotum voor Schelvis op is bijvoorbeeld, dan wordt die visserij gesloten. Met de nieuwe data gaan de quota ook veel correcter zijn: we weten dan wat waar in de zee zit. Nu worden die quota niet eens opgevist: ze liggen misschien soms hoger dan wat er in zee zit omdat de data niet correct zijn. In Nederland is men bezig met een gelijkaardig initiatief. Men kan mijn voorstel nu makkelijk wegblazen…omdat de praktijk nog in zijn kinderschoenen staat, maar het wordt dit of verder achteruitboeren en monstercontroles invoeren.

Filip De Bodt