Lessen trekken bij de verjaardag van de Fukushima ramp

Een (kern)ramp voorspellen is zelden evident. Maar voorkomen is een kwestie van pro-actief en bewust  energiebeleid. Het is kiezen voor groene, duurzame en hernieuwbare vormen van energie. Het is tevens een beleid waarbij de burger centraal staat. En vooral, het is kiezen voor veiligheid.

Rampen in Fukushima, Tsjernobyl en andere hebben meermaals de desastreuse gevolgen van een (kern) ramp aangetoond: decennialang onbruikbaar land, massa evacuaties,  toenemend aantal zieken en verminking bij pasgeborenen….

Een kernramp is nog van een andere orde dan een chemische ontploffing of reusachtige brand

Een klassieke ontploffing of brand zal ook heel wat schade veroorzaken en misschien ook wel doden. Bij onze petrochemische bedrijven wordt daarop geanticipeerd met zware beveiligingsmaatregelen volgens de zogenaamde

“Seveso” richtlijnen. Het grote verschil is, dat bij deze ongevallen, éénmaal de brand geblust is en de schade opgeruimd, weer heropgebouwd kan worden. Het leven kan verder.

Bij een nucleaire ramp kan dit niet. De radioactieve besmetting is overal aanwezig en nagenoeg niet opkuisbaar. Wel meetbaar, maar onzichtbaar voor haar slachtoffers. Generaties lang.  Bij iets dergelijks rond Doel betekent dit de sluiting van de haven en stopzetten van alle havenactiviteiten. Evacuatie van de stad Antwerpen voor tientallen jaren. Grote delen van de provincie Antwerpen  of nog meer voor generaties lang onbruikbaar. In Pripjat, de zone dichtbij Tsjernobyl wordt vandaag , 29 jaar na de ramp, nog steeds maar één baby op de vijf gezond  of normaal geboren.

De bestaande noodplannen voor Doel zijn onaangepast en niet doenbaar.

Bij de ramp van Tsjernobyl  26 april 1986 werden  135.000 mensen geëvacueerd. Bij de ramp van Fukushima  11 maart 2011 werden 170.000 mensen geëvacueerd. Wij leven in een veel dichter bevolkt land, 9 keer zoveel. Wat met de 500.000 inwoners van de stad Antwerpen op 12 km van de kerncentrale van Doel? Hoe zou je anderhalf miljoen mensen uit de bedreigde zone van 30 km evacueren?  De Belgische noodplanning heeft dat simpel opgelost door te zeggen dat  een dergelijk ongeval  van die schaal (INES7) hier gewoon niet mogelijk is. Ten hoogste een beperkt ongeval  (INES5) zoals in Amerika bij Three Mile Island. Een ongeval waarbij het reactorgebouw stand houdt. Dan hoef je enkel jodiumpillen uit te delen en binnen blijven schuilen.

Na het ongeval met de Russische reactor in Tsjernobyl, werd hier overal van de daken geschreeuwd dat zo iets bij ons of in een modern land niet kon. Tot Fukushima in het rijke en moderne Japan het tegendeel bewees. Drie reactoren ontploften.

De noodplanning voor Doel houdt geen rekening met de paniek die zal ontstaan bij een melding van nucleair ongeval. Juist omdat de noodplannen nogal duister zijn en je niemand lang binnenhuis kan houden, zal de meerderheid proberen te ontkomen op eigen kracht. Chaos tot en met.

De noodplanning voor Doel maakt volledig abstractie van de drukke petrochemische nijverheid vlak bij de centrales. Volcontinu bedrijven die niet zomaar kunnen stilleggen. Tenminste als we de nucleaire ramp niet gedubbeld willen zien door een chemische ramp. Hoe lang zal je de operators ter plaatse kunnen houden? Sluiting van de kerncentrales voordat er ongelukken gebeuren

1/2

13.000 scheurtjes in de reactorwand van Doel 3, in 2012 werd het cijfer van 8.000 gegeven.  De grootst opgemeten scheur werd in 2012 67 mm genoemd, in begin 2014 bij een nieuwe controle 90 mm en na nog een meting, op last van het FANC, 179 mm. Toch zouden er volgens de woordvoerder  van Electrabel niet meer scheurtjes zijn dan voorheen, en evenmin zouden ze groter geworden zijn. Het stelt vele vragen bij de betrouwbaarheid van de berichtgeving door Electrabel.  Uit documenten van de FANC kunnen we opmaken dat de verdeling van de scheurtjes niet gelijkmatig is, maar geconcentreerd op bepaalde plaatsen. De wand is daar duidelijk bros. We lazen in de pers dat Electrabel voorstelt  om haar koelwater voor de reactoren op te warmen tot 40°C om de thermische schok te verminderen. Dit is technische onzin. We hebben géén veiligheidsfactor meer. Bij een plotse stop zoals recent gebeurde bij Tihange3 door de ontploffing van een transformator of bij Doel4 door leegloop van de smeerolie, kan de druk en temperatuur sterk oplopen. Een breuk wordt dan heel goed mogelijk.

Daarom: Geen heropstart van Doel 3 of Tihange2 met hun duizenden defecten in het reactorvat. Géén terugkrabbelen op het uitstapplan van 2003. Geen 10 jaar verlenging van Doel 1 en 2 en Tihange 1. Alle kerncentrales moeten best zo snel mogelijk dicht.

Snelle investering in omschakeling naar hernieuwbare energie

In plaats van twee keer een half miljard euro te steken in het oplappen van Doel 1 en Doel 2, zouden we beter onmiddellijk het roer omgooien en drastisch investeren in de omschakeling naar hernieuwbare energie. Dat kan, door een combinatie van verschillende maatregelen. Ten eerste door de efficiëntie te verhogen en te besparen op verspilling van energie. De gekende restwarmte in het havengebied, bijvoorbeeld, bedraagt twee en een half keer de volledige warmtebehoefte van de stad. Ten tweede, door massaal in te zetten op windmolens en zonnepanelen. En ten derde, door tegelijk te werken aan opslag van energie uit de piekmomenten om te gebruiken op de dalmomenten. Een veelvoud aan technieken bestaat, eenvoudige en meer complexe, laten we die gebruiken. Verder kan de interconnectie met het Europese stroomnet beter geïntegreerd worden. Laat dit snel en planmatig aangepakt worden.

Waarborg op tewerkstelling in kwaliteitsvolle jobs

De omschakeling zou best sociaal rechtvaardig gebeuren. Met behoud van werkgelegenheid, inkomen en sociale rechten. Met participatie door het betrokken personeel en hun vakbonden. De huidige productiezetel kan geconverteerd worden naar een innovatief, fossiel- en kernvrij energiecentrum, met maximale recyclage van de niet-nucleaire gedeelten van de installaties.

We willen dat de afbraak van de kerncentrales in Doel en Tihange, waar mogelijk gedaan wordt door het eigen en ervaren personeel van de centrales zelf. Wij willen waarborg dat de bewaking van het nucleair passief in de stilgelegde installaties en de afbraak secuur en veilig gebeurt.

Bovendien vereist de omschakeling naar hernieuwbare energie een groot aantal technici en vakbekwame stielmannen. Wellicht meer dan er nu aan het werk zijn. Maar de kennis is aanwezig. Laten we het doen.

Naast het menselijk leed maakt een kernramp heel de wijde omgeving onleefbaar, generaties lang. Geen enkele verzekeringsmaatschappij wil dit dekken. Het is dan ook een compleet onverantwoord risico. Alle kerncentrales moeten best zo snel mogelijk dicht.

Wiebe Eekman