Ondanks protest toch akkoord rond CETA
Op 27 oktober had de Canadese president Trudeau naar Brussel moeten komen om CETA officieel te ondertekenen. De top werd op het laatste moment afgeblazen omdat België geen akkoord had om het omstreden vrijhandelsverdrag tussen Canada en Europa te ratificeren. Vooral de Waalse regering tekende verzet aan. Ook andere lidstaten hadden bezwaren opgeworpen tegen de ondertekening, maar de Europese Commissie was erin geslaagd die bezwaren te sussen. Het Belgische verzet kwam voor velen onverwachts.
Mia van Dongen, Climaxi vzw: “De Waalse en Brusselse regering namen afgelopen lente al moties aan tegen de ondertekening van CETA. Het is schandalig dat zij op het laatste moment zo zwaar onder druk zijn gezet om hun standpunt te veranderen. De deadlines volgden mekaar in snel tempo op en ondertussen bleef men proberen de terechte bezorgdheden van Waals minister-president Magnette van tafel te vegen. Ik hoop dat de EU hier lessen uit trekt en dat zij in de toekomst meer tijd geven aan parlementen om dit soort ingrijpende verdragen te bestuderen.”
Talrijke deadlines, extra verklaringen en verduidelijkingen later bereikten de Belgische regeringen afgelopen donderdag toch een akkoord. Ook dit akkoord staat vol met mooie woorden, die onder andere de bescherming van sociale diensten en landbouw beloven. De juridische waarde van deze documenten lijkt voorlopig echter beperkt. Ze maken geen deel uit van het officiële verdrag en zijn voor Canada dus waarschijnlijk ook niet bindend. Rond het omstreden Investment Court System (ICS) maakt België wel een zeer duidelijke engagement. De overheid zal een officiële vraag neerleggen bij het Europese Hof van Justitie om na te gaan of ICS legaal is onder de Europese verdragen.
Paul de Clerck, Friends of the Earth Europa: "Dit zou wel eens een hele goede dag kunnen zijn voor de democratie. Het gebruik van investeringstribunalen geeft bedrijven de mogelijkheid om overheden aan te klagen voor verlies van winst wanneer deze overheden maatregelen introduceren ter bescherming van burgers en het milieu. Deze privé-tribunalen passen niet in onze democratie en we zijn daarom blij met het standpunt van de Belgische deelregeringen die zich hiertegen verzetten.”
Het Belgische akkoord bevestigt ook de mogelijkheid voor de deelregeringen om de voorlopige inwerkingtreding van het verdrag stop te zetten. Wanneer een van de deelregeringen definitief besluit het verdrag niet te ratificeren, zal de federale regering deze beslissing doorgeven aan de Europese Commissie. Op dat moment zal de voorlopige inwerkingtreding van CETA voor alle lidstaten stoppen en wordt het verdrag officieel beëindigd.
De Waalse en Brusselse regeringen en de regeringen van de Franstalige en Duitstalige gemeenschap geven in het Belgische akkoord duidelijk aan dat zij niet van plan zijn om CETA, zoals het verdrag er nu ligt, te ratificeren. Zij zullen hun positie enkel wijzigen indien er een grondige wijziging komt van het voorgestelde ICS. De wijzigingen die zij eisen zijn zo ingrijpend, dat het uiteindelijke lot van CETA er nog altijd somber uitziet. Het Belgische akkoord is dan ook niet meer dan een uitstel van executie. Ondertekening en ratificatie Kort na het afsluiten van het Belgische akkoord gaf de Europese Raad de EU toestemming voor het ondertekenen van het verdrag. Ze stemden ook in met de voorlopige inwerkingtreding en het officieel afronden van de onderhandelingen. CETA zal morgen, zondag 30 oktober, al symbolisch getekend worden in Brussel.
Daarna begint het lange proces van ratificatie.
Op Europees niveau zal het Europees Parlement stemmen over het verdrag. Zij kunnen enkel het gehele verdrag goed- of afkeuren. Deze stemming staat gepland voor december of januari 2017. Het is nog niet duidelijk of het Europees Parlement deze stemming zal uitstellen om de uitspraak van het Europees Hof van Justitie af te wachten. Na de stemming van het Europees Parlement zal het grootste deel van het verdrag voorlopig in werking treden.
Tegelijkertijd zullen alle lidstaten het verdrag al dan niet ratificeren. Hiervoor moet het verdrag in 38 parlementen goedgekeurd worden. Het omstreden Investment Court System zal pas in werking treden na ratificatie door de lidstaten.
Mia van Dongen, Climaxi vzw: “CETA is een onevenwichtig verdrag en vormt een bedreiging voor onze democratie, onze sociale voorzieningen en ons leefmilieu. We hopen dat andere parlementen het voorbeeld van Wallonië zullen volgen en de tekst grondig zullen bestuderen. We roepen het Europees Parlement op om geen groen licht te geven voor CETA totdat het Europees Hof van Justitie zich heeft uitgesproken over ICS. Het goedkeuren van een ongrondwettelijk verdrag, zou het vertrouwen in het Europees Parlement enkel verder beschadigen.”