De Europese Unie en de Verenigde Staten zijn al een tijdje bezig met een verregaand handelsverdrag af te sluiten: het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). Sociale bewegingen van alle strekkingen voeren daarom actie om dit verdrag tegen te houden. Ook morgen, op de internationale actiedag tegen het TTIP, die toevallig ook samenvalt met de wereldactiedag tegen fracking.

BEDRIJVEN BOVEN BURGERS, INVESTERINGEN BOVEN DEMOCRATIE

Het TTIP vormt een bedreiging voor burgers en milieu terwijl het veel macht toekent aan bedrijven. Ook overheden worden gedeeltelijk buiten spel gezet. Dit komt omdat het verdrag een aantal sectoren omvat waarin overheden minder regels zullen kunnen opleggen. Als het verdrag voortgezet wordt, betekent dit minder zeggenschap over richtlijnen in sectoren als voedselveiligheid, genetisch gemanipuleerde producten, giftige chemicaliën, vervuilende fossiele brandstoffen en gegevensbescherming.

Bedrijven kunnen ook compensaties eisen wanneer hun belangen geschaad worden door regelgeving vanuit overheden via de ‘investor-state dispute settlement’ (ISDS). Dit is één van de meest omstreden punten van het TTIP. Concreet betekent het dat bedrijven democratisch gestemde wetten kunnen omzeilen door ze aan te klagen in gesloten rechtbanken wanneer een investering niet interessant is door deze wetgeving. Dit kan gaan om wetgeving zoals het verbod op gegevensverzameling door commerciële bedrijven om de privacy van hun burgers te beschermen, of een verbod op het invoeren van GGO’s tot de effecten ervan inzake milieu en gezondheid duidelijk zijn. Deze rechtbanken maken trouwens geen deel uit van het gewone juridische systeem, maar zijn speciaal opgezet voor inversteringszaken.

FRACKING DOOR TTIP?

Het TTIP heeft ook effecten op het ontginnen van onconventioneel gas. Momenteel vinden er wereldwijd en in Europa protesten plaats tegen deze omstreden ontginning van fossiele brandstoffen: van het Verenigd Koninkrijk tot Roemenië, van Nederland tot Italië. Burgergroeperingen maken overheden attent op de gevolgen en proberen een verbod af te dwingen. Maar ook in de Verenigde Staten was er heel wat succesvol protest dat onder de radar bleef. Het frackingverhaal moest immers een succesverhaal blijven.

Fracking is de methode om onconventioneel gas te ontginnen, zoals schaliegas en steenkoolgas. Deze fossiele brandstoffen bevinden zich meestal in grondlagen die moeilijk te bereiken zijn. Om ze boven te halen creëert men ondergrondse scheurtjes, zodat het gas kan vrijkomen. Deze techniek noemen we fracking.

IN DE VS

In de Verenigde Staten zijn er momenteel zo’n 500.000 boorputten voor onconventioneel gas. Miljoenen Amerikanen wonen of werken in de buurt van zo’n boorputten of pijpleidingen, terwijl er steeds meer bewijzen zijn dat deze ontginningsmethode ernstige gevolgen heeft voor de mens, het milieu en het klimaat: vervuiling van het drinkwater, lucht- en grondvervuiling, methaanuitstoot en aardbevingen. Onlangs werd in een onderzoek van de universiteit van Washington en Yale schaliegasontginning gelinkt aan huid- en ademhalingsproblemen. (1)

1/2

Deze aspecten van het Amerikaanse schaliegasverhaal houdt de industrie dan ook liever onbekend. Burgers en grassrootsbewegingen verzetten zich massaal tegen deze ontginningen. Burgerbewegingen slaagden erin om verschillende moratiria en verboden op te leggen tegen fracking in verschillende staten (Vermont, New Jersey, New York) en in verschillende steden (Colorado, Texas, Ohio en Pennsylvania).

IN DE EU

Eén van de problemen omtrent fracking is dat men op Europees niveau fracking niet kan tegenhouden: de lidstaten zijn bevoegd voor het vastleggen van hun eigen energiemix.

Hoewel er Europese richtlijnen rond milieubescherming bestaan, worden die niet toegepast op onconventionele gasontginningen. Binnen de Europese Unie probeerde men wel om duidelijke richtlijnen op te stellen, maar door het lobbywerk van grote bedrijven en de druk van enkele lidstaten die wel naar onconventioneel gas willen boren, zijn er enkel niet-bindende richtlijnen geformuleerd op Europees niveau.

GEVOLGEN INZAKE FRACKING

In Europa kan de regelgeving van staten en regio’s genegeerd worden door bedrijven door de ISDS-clausule. Investeringen van grote bedrijven zijn immers topprioriteit binnen het TTIP. Amerikaanse bedrijven kunnen milieuwetgeving van staten aanklagen wanneer deze economisch niet interessant zijn. Zo kunnen deze bedrijven schadevergoedingen vragen van miljoenen euro’s van de Europese belastingbetaler. Ook Europese bedrijven kunnen Amerikaanse staten en regio’s voor de rechtbank slepen wanneer hun investeringen in het gedrang komen.

Voor de Amerikanen die zich verzetten tegen zaken als fracking kan TTIP de verworvenheden van burgerbewegingen onderuithalen. De weinige regelgeving zal door dit handelsverdrag onder druk komen te staan.

VERZET

Overheden en burgers worden monddood gemaakt door een handelsverdrag als TTIP. De risico’s van bedrijven worden geminimaliseerd. De mogelijkheden van overheden om de gezondheid van burgers of het milieu te beschermen worden onderuit gehaald, want hun democratisch gestemde wetgeving wordt een symbolische letter wanneer het economisch niet interessant is. Bedrijven hebben niets te verliezen, want overheden kunnen de milieuschade die bedrijven aanrichten niet terug eisen.

Het is opvallend dat de onderhandelingen over het TTIP plaatsvinden op het moment dan onze eigen regeringen volop inzetten op bezuinigingen en het concurrentievermogen. Vzw Climaxi verzet zich hiertegen en roept daarom op tot actie.

In het kader van de Europese actiedag tegen het TTIP roepen we iedereen op om morgen af te zakken naar Brussel. Daar verenigen vakbonden, verenigingen en boerenbewegingen zich om te debatteren over het TTIP vrijhandelsakkoord. Als de Europese Commissie en de Europese regeringen het democratische debat omzeilen, eisen we zelf onze plaats op! Meer info.

Bronnen

Een verwerking van “No Fracking Way.” (2014). Publicatie van Attac, the Blue Planet Project, Corporate Europe Observatory,  Friends of the Earth Europe, Powershift, Sierra Club en the Transnational Institute.

1: http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/09/12/problemen-ademhaling-en-...