Zwaargewonde werknemer in Doel 4
Vorige week deed zich een ongeval voor in de kerncentrale van Doel. Door een stoomontsnapping in de machinezaal werd een werknemer zwaar verwond. Dit gebeurde strikt genomen in het niet nucleaire gedeelte. Betekent zulk ongeval dat er geen nucleair gevaar is? In meerdere persberichten uiten de auteurs twijfels over de nucleaire veiligheid.
De lange reeks van incidenten en problemen bij de kerncentrales van Electrabel heeft er weer een broertje bijgekregen. Op 10 januari was het de beurt aan Doel 4 om een zoveelste incident, ditmaal met een zwaar gewonde, te laten optekenen. Het slachtoffer liep ernstige verwondingen op door ontsnappende hete stoom. De 11 maart beweging wenst het slachtoffer een blijvende genezing toe, en drukt haar steun uit aan de beproefde familie.
Aan en afzetten van reactoren niet zo onschuldig
In een Nederlands artikel van BN De Stem wordt het probleem van de beschadigde reactor van Doel 3 aangekaart. Misschien vraagt u zich af wat dit met het concrete probleem van Doel 4 te maken heeft. Toch is er reden tot ongerustheid. Bij een incident zoals op dinsdag 10 januari in Doel 4, wordt de kernreactor uit veiligheidsoverwegingen terecht stilgelegd. Dit noodzakelijk kwaad is echter niet onschuldig. Stilleggen van een kernreactor leidt immers steeds tot grote warmte/koude spanningen in het reactorvat. Een reactor in werking kent hoge temperaturen en druk. Bij de stillegging verandert dit drastisch. Uitzetting van het staal van het reactorvat bij normale werking wordt gevolgd door krimpen bij stillegging, en terug uitzetting na heropstart. Zo kan metaalmoeheid ontstaan.
De oorzaak van de scheurtjes in het reactorvat van Doel 3 wordt op verschillende manieren uitgelegd. Er bestaat daarover geen wetenschappelijke eensgezindheid. Electrabel beweert dat ze er van het begin inzaten (wat erg verwonderlijk is, want bij oplevering wordt een reactorvat met scheurtjes normaal geweigerd). Anderen vrezen dat de scheurtjes ontstaan tijdens de werking van de kernreactor. In ieder geval warmt men nu het noodkoelwater op, om op die manier een warmteschok te verminderen. Zo zeker is men dus blijkbaar ook weer niet over het gedrag van reactorvaten…
Three Miles Island 1979, het begon allemaal in de waterkringloop van de turbine
Maar er is meer. Los van het probleem van riskante stilleggingen van kernreactoren, leert het verleden dat een nucleair ongeval kan ontstaan nadat er iets misloopt in het niet nucleaire gedeelte van de kerncentrale. Het ongeval in Three Miles Island (TMI) begon helemaal niet in de kernreactor zelf. Neen, het ongeval startte in “het niet nucleaire gedeelte” van de kerncentrale, waarna een reeks van gebeurtenissen leidde tot een gedeeltelijke kernsmelt, in het nucleaire gedeelte dus. Concreet is het ongeval begonnen bij een voedingspomp in het watercircuit van de turbine. Daarna volgde een reeks andere ongewenste gebeurtenissen die samen geleid hebben tot het zware kernongeval in TMI.
Dit ongeval leert ons – of zou dat moeten – dat er heel omzichtig dient omgesprongen te worden met problemen, incidenten en ongevallen in het niet nucleaire gedeelte van een centrale. Een keten van ongewenste gebeurtenissen die wel degelijk tot in het nucleaire gedeelte kan reiken, is nooit ver af.
Doel 4 langer buiten gebruik?
Gelukkig heeft zich tot nu toe nog geen ongeval voorgedaan zoals in TMI (Three Miles Island). De vele defecten aan niet-nucleaire gedeelten van de kerncentrales van Doel en Tihange vergroten echter de kans dat zich ooit wel zo een ongeval kan voordoen. Want een ongeval wordt voorafgegaan door een hogere hoeveelheid “incidenten”, waarvan uiteindelijk één of enkele zich effectief ontwikkelen tot een zwaar ongeval. In de veiligheidswetenschappen noemt men dat de ongevalspiramide. Een dodelijk ongeval staat dan aan de top van de piramide, met daaronder een reeks ongevallen met verwondingen, waaronder zich een nog grotere reeks bevindt met ongevallen zonder verwondingen. Ten slotte vormt de basis een nog talrijker reeks van incidenten.
Daarom past het zeker niet om sussend te doen wanneer zich een ernstig incident voordoet in het niet-nucleaire gedeelte. Een bericht in de zin van “het is gebeurd in het niet nucleaire gedeelte, er was geen gevaar”, mag op zich nog juist zijn. TMI echter zou juist moeten leren dat men niet ongerust genoeg kan zijn bij incidenten in kerncentrales. Het is dan ook ongepast van Electrabel, maar ook het FANC, overheden en sommige persorganen om dit sussende lied te blijven zingen wanneer zich een ongeval met verwondingen voordoet. Het is ook opvallend hoe in de Belgische communicatie overwegend een toon wordt aangeslagen “dat er geen gevaar was”, terwijl in de (Zuid)Nederlandse pers vooral op de risico’s en de gevaren gewezen worden.
We zijn benieuwd of de langere dan geplande stilstand van Doel 4 op een gepaste en transparante manier zal toegelicht worden. De werknemers van Doel en andere bedrijven in de haven en de burgers die rondom wonen hebben recht op de volledige waarheid – en recht op een veilige job en een gezonde leefomgeving.
11 maart beweging wenst sterkte aan slachtoffer en familie
Marc Alexander,
woordvoerder 11 maart beweging
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2863275
http://www.omroepbrabant.nl/?news/2599671473/Kernreactor+Doel+4+uitgevallen,+man+zwaargewond.aspx
http://www.limburger.nl/cnt/dmf20170110_00034181/kernreactor-doel-4-stilgevallen-man-gewond