Vlaamse Regering akkoord over fusie Eandis/Infrax
Binnenkort krijgen de Vlaamse gemeenteraden een nieuw fusiedossier rond de energiesector op de agenda gegooid. De gemengde intercommunale Eandis en de zuivere tegenhanger Infrax willen fusioneren. De Vlaamse regering denkt ook aan een beursgang van de financieringsintercommunales die daar rond zweven. De consument krijgt een aalmoes: de energiefactuur kan hierdoor met 3 % dalen, zeggen Piet Buysse en Wim Dries, beide CD&V-voorzitters van deze intercommunales. De energiewaakhond VREG spreekt dat tegen en zegt dat het voordeel voor de consument te verwaarlozen wordt. Vandaag bereikte de Vlaamse Regering een akkoord. Climaxi, die vorige keer de bal aan het rollen bracht rond de China-operatie, is niet akkoord.
Hiermee doen beide politici een ferme zet op het energieschaakbord. Vorig jaar nog haalde Eandis bakzeil en een poging om zijn lokale intercommunales één tariefbeleid aan te smeren en er een Chinese partner, State Grid bij te nemen. Politici herzagen hun standpunt en keerden zich uiteindelijk tegen de inkoop van de Chinezen. Hieraan lagen democratische én economisch-strategische motieven de bovenhand. vzw Climaxi en VEG (Vlaamse Energie Gebruykers) tekenden toen ook bezwaar aan omdat zij vonden dat niet de multinationals maar de inwoners dringend een vinger in de pap van de Vlaamse energiedistributie moesten krijgen. Het Transitienetwerk Middenveld (TNM) lanceerde een petitie die tienduizend handtekeningen opbracht en ging nadien met Eandis aan tafel zitten. Handig voor Eandis, dat blijkbaar buiten deze overlegtafel ook met andere zaken bezig was. Of het nu Chinezen of Zuid-Afrikanen waren, was niet het hoofdpunt van veel ondertekenaars: het ging om verankering van energiedistributie bij de bevolking.
Geschiedenis
Nu komt er dus een voorstel van binnenlandse fusie op de Vlaamse gemeenten af. Beide intercommunales doen het sinds het verdwijnen van Electrabel in Eandis zonder privé-partner. Eandis heeft het daar financieel behoorlijk moeilijk mee en wou vorig jaar al een nieuwe privé-partner aantrekken omwille van zijn niet zo denderende financiële basis én de zin om te investeren in slimme meters.
Na de commotie van vorig jaar besloot Minister van Energie Bart Tommelein om een fusie tussen de twee operatoren voor te bereiden. Hierbij werd zowel de mogelijkheid van een beursgang of het aanspreken van coöperatieve energiegebruikers open gelaten. Voor beide ideeën is momenteel geen ruimte in het Vlaams Energiedecreet. Dat moet dus sowieso herschreven worden.
Heel wat verenigingen en inwoners zijn vragende partij voor een coöperatieve deelname in de energiesector. Een samenwerking tussen openbare besturen en gebruikerscoöperatieven kan in elk geval voor een democratische en ecologische koerswijziging zorgen: een gebruiker heeft belang bij een duurzame en zo goedkoop mogelijke ontwikkeling van de sector. Coöperaties streven niet naar de gigantische rendementen die de privésector verwacht. Daar wordt hoofdzakelijk de financiële situatie van de aandeelhouder meest in het oog gehouden, met hoogstens wat ecologische window-dressing als toemaatje.
Verwezenlijkingen
Het komt er ook op aan zo een samenwerkingsverband inhoudelijke richtlijnen mee te geven. Een van de ideetjes die daarrond circuleren zou het overnemen van de openbare verlichting zijn, tegen een symbolische euro voor de gemeentebesturen. Die komen daar dan bekaaid af: zij verliezen een kost maar krijgen niets terug voor de vroeger gedane investeringen.
Bovendien blijft het probleem van de verschillende tarieven hangen: de voorstellen van beide voorzitters zijn er op gericht om deze discussie opnieuw op tafel te gooien. De Vlaams eRegering denkt in dezelfde richting. Op zich is er ook niets op tegen om één tarief voor elektriciteit in gans Vlaanderen te gebruiken. Momenteel hanteert elke lokale intercommunale zijn eigen tarieven. Die op mekaar afstemmen zal wel moeten met de grootste zorg gebeuren als men niet wil dat de stijgende groep armen én de gewone mensen in dit land opnieuw het onderspit delven. Als een eenheidstarief voor een groot deel van de bevolking opnieuw een prijsstijging wordt, dan zijn wij daar ronduit tegen.
Als slot horen we niets over het lot van het personeel en de vraag hoe men privé en openbaar statuut gaat verzoenen. Via een beursgang van de financieringsintercommunales wordt energie nu gedeeltelijk geprivatiseerd. De Vlaamse regering wil op deze manier zorgen voor participatie van de burgers in groene energie. Dit is wat ook Climaxi wil. Er is evenwel één verschil: via een beursgang krijgen de kapitaalkrachtige burgers een participatie in de financiering van groene energie. Via coöperatieve structuren komt iedereen aan bod en krijgen de gebruikers controle over de distributie.
Intercommunales
Bovendien lijken de voorzitters van Infrax en Eandis de commotie rond intercommunales vergeten te zijn. Er worden in de toekomstige intercommunales dan wel een paar honderd mandaten geschrapt, maar opnieuw wordt door politici met verschillende betaalde jobs een schimmenspel opgevoerd waarbij men er op hoopt dat de inwoners en gemeentebesturen als vanouds zullen volgen, zonder enig voorafgaand maatschappelijk debat. Vorig jaar heeft Vlaanderen bewezen dat het niet altijd volgzaam is. Indien dit dossier opnieuw verder gezet wordt zonder ernstige raadpleging van de bevolking, de gemeentebesturen en bestaande coöperaties, dan kunnen wij alleen maar hopen dat het net als de deal met de Chinezen vorig jaar snel naar de prullenmand verwezen wordt.
Deze beslissing is ook een klap in het gezicht van de coöperaties en het Transitie Netwerk Middenveld. Zij gingen herhaaldelijk met Eandis aan tafel zitten in een poging zelf in de distributie te kunnen instappen. Voor velen zou het een sociaal en ecologisch verhaal geweest zijn: de overheid kiest samen met haar burgers (via coöperaties) voor samenwerking in de distributie van energie (zoals in Duitsland). In België kiest de overheid opnieuw voor de grote kapitaaleigenaars. De onderhandelaars van de coöperatieve beweging zijn er aan voor hun moeite.
Filip De Bodt