Corona, inspraak en de Antwerpse haven

In heel Europa nemen vakbonden standpunten in i.v.m. de corona-crisis.

In Italië veroorzaakte het coronavirus stakingen over het hele land. Zo staakten bootbouwers in het Noorden en staalarbeiders in het Zuiden van het land. Ze dwongen de overheid om te praten met de vakbonden over de maatregelen tegen het coronavirus in hun sectoren. Rome aanvaardde een wet waarin werknemers wordt gevraagd om op afstand te werken en betaald verlof op te nemen, waarin wordt geadviseerd de "niet-essentiële" productielijnen te sluiten en sociale afstand en sanitaire voorzieningen op industriële locaties aan te moedigen. Toch ging men niet over tot het eisen van een volledige stillegging van de niet-essentiële productie en liet de overheid de beslissing over aan bedrijven door "zelfregulerend" te zijn.

‘Fabrieksarbeiders zijn geen burger voor 24 uur min 8 uur. Het is onaanvaardbaar dat ze in hun dagelijkse leven door veel regels beschermd zijn, maar als ze eenmaal de fabriekspoorten zijn gepasseerd, bevinden ze zich in een niemandsland’ Francesca Re David, die fabrieksarbeiders vertegenwoordigt voor vakbond Fiom-Cgil in Italië.

In Spanje zegt een woordvoerder van de Algemene Arbeidersbond dat tot nu toe ongeveer 100.000 arbeiders hun baan hadden verloren. 'We vrezen dat dit alleen maar erger zal worden en dat deze mensen hun baan voorgoed kunnen verliezen'.

De Spaanse eerste minister Pedro Sanchez kondigde aan dat hij overnames van failliete bedrijven door buitenlandse bedrijven gaat tegenhouden om buitenlandse inmenging te vermijden.

Climaxi vraagt zich af hoe de productie in de Antwerpse haven verloopt. Hoe pakken we de strijd tegen corona aan in het hart van de productie van Europa? De Vlaamse overheid schakelt een taskforce in om maatregels te treffen. Deze taskforce bestaat uit werkgevers, het havenbedrijf en beleidsmakers. Is dit het moment om de omschakeling in de haven waar te maken naar een circulaire en werkbare haven?

Raf Van Gestel werkt bij Air Liquide in de haven van Antwerpen en is er delegee voor ABVV.

Climaxi: ‘Raf, hoe zie jij de situatie in de Antwerpse haven?’

Raf Van Gestel: ‘Het is ongelooflijk dat de vakbonden niet toegelaten worden tot de taskforce voor maatregelen tegen corona in de Antwerpse haven. Ons management heeft geprobeerd om de bezetting zo lang mogelijk op een normaal niveau te houden, maar na aandringen van de syndicale delegatie is de bezetting toch naar een absoluut minimum gebracht. Continuïteit gaat voor het management duidelijk toch nog altijd voor op algemene gezondheid. Bijna iedereen, inclusief management, werkt van thuis uit. Sterker nog, onze algemeen directeur heeft zichzelf in quarantaine gezet, wat op zich niet slecht is, maar ploegen moeten bemand zijn en zich bloot stellen aan de kans op besmetting. Wij hadden tot 25 maart zelfs nog steeds geen ontsmettingsgel in de controlekamer. Dat komt door verkeerde beslissingen van voor de crisis en nu zijn alle middelen op. Ondertussen kan ik ook particulier geen handgel meer kopen. Als je in de haven rond rijdt is het precies business as usual. Daarbovenop hebben ze nu nog een dikkere nek gekregen want de chemie blijkt een 'kritische sector' te zijn.’

Climaxi: ‘Is er stakersbereidheid onder de mensen? Het verschil tussen management en arbeiders kan toch niet iedereen koud laten?’

Raf Van Gestel: ‘De mensen zijn heel boos. Sinds 20 maart is er eindelijk een minimumbezetting ingesteld nadat we vanuit de syndicale delegatie daar op hebben aangedrongen. We hebben dat afgedwongen met de melding dat we anders de continuïteit van de productie niet konden garanderen. Alleen hardleers lukt het blijkbaar. Maar mensen moeten als ze thuis zijn standby staan om terug naar de fabriek te komen als de productie in gevaar komt. Er zijn bedrijfseenheden in de haven die nog op maximale bezetting draaien, in niet-essentiële producten. Daar lopen de spanningen nog hoger op.’

Climaxi: ‘De chemische sector wordt gezien als kritische sector in de huidige maatregelen. Hoe verloopt de productie nu bij jullie?’

Raf Van Gestel: ‘Wij hebben benadrukt dat de prioriteit op zuurstof moet liggen omdat dat levensnoodzakelijk is voor de ziekenhuizen en op stikstof dat een veiligheidsgas is. Voor de directie zijn alle gassen essentieel. Dat is nog niet alles, daarbovenop moesten we een niet-essentieel productiedeel opstarten toen corona maatregelen strenger en strenger werden. Bij een opstart is veel onderlinge interactie en is het soms onmogelijk om de nodige afstand te bewaren. En dit allemaal om onmiddellijk terug te kunnen leveren mocht er plots terug meer vraag zijn. Maar momenteel is er geen vraag naar deze gassen uit dit productiedeel. Los van de gevaarlijke blootstelling voor arbeiders aan corona is dit ook een ramp voor het milieu. Wanneer deze gassen niet worden afgenomen door klanten, worden ze met grote waarschijnlijkheid afgefakkeld. Dat wil zeggen dat gassen zomaar verbrandt worden.

Climaxi: ‘Wat is de impact van dat affakkelen op het klimaat?’

Raf Van Gestel: ‘Ik kan zeggen dat het uiteindelijk over grote hoeveelheden CO² gaat. Als er gefakkeld wordt, zit de directie vooral in met de centen en de contract-afspraken met klanten en niet met wat de uitstoot doet met het klimaat. Affakkelen is altijd een heel omstreden gegeven geweest. Het moet tot een minimum beperkt worden, maar het wordt soms om markteconomische redenen wel gebruikt, zoals nu met de coronacrisis.’

Climaxi: ‘Het coronavirus brengt precies een lelijke kant van de bedrijven in de haven naar boven?'

Raf Van Gestel: ‘Dat is anders ook zo hoor. Alleen komt er nu een extra dimensie bij namelijk het onnodig samen hokken van arbeiders ten voordelen van productiviteit en ten kosten van hun besmettingsgevaar.’

Climaxi: ‘Krijgen jullie steun van de nationale vakbond?’

Raf: ‘We nemen zelf als delegatie het initiatief in ons eigen bedrijf maar van mijn secretaris heb ik de melding gekregen dat het ABVV ons uiteraard steunt. Ze willen ook een stakingsaanzegging indienen mocht dat nodig zijn. Er is trouwens een sterk communiqué geweest van de drie vakbonden om niet essentiële productie stil te leggen. Dus ja, we hebben zeker steun.’

Climaxi: ‘Inderdaad, de drie vakbonden roepen op om deel van chemiebedrijven te sluiten om coronabestrijding tegen te gaan. Hebben jullie weet van mogelijke besmettingen bij arbeiders in de haven?'

Raf Van Gestel: ‘Daar heb ik geen weet van. Uiteraard zijn er wel, maar die info wordt heel goed afgeschermd. We weten wel dat er mensen ziek thuis zijn. Meer niet.’

Climaxi: ‘Er lopen duidelijk dingen mis binnen de haven van Antwerpen. Wat zie jij als mogelijk alternatieven? Zou de vakbond in de ondernemersraad moeten zitten? Hebben we strenge maatregels van de overheid nodig? Of moeten we een fabriek in handen van de arbeiders hebben? Of…’

Raf: ‘ABVV doet niet aan 'mitbestimmung' omdat dat corrumpeert. We zetelen niet in ondernemersraad zoals dat in Duitsland gebruikelijk is. De overheid heb je niet mee want die steunt de neoliberale insteek. Wat ik dus voornamelijk probeer te doen is bewustmaking onder mijn collega's, wat niet evident is. Ik probeer zo alternatieven toe te lichten op de werkvloer en probeer zo te strijden voor andere petrochemie. Voor mij is milieu en klimaat mee onderdeel van de klassenstrijd. De belangen van de 99% is er één van een duurzame maatschappij. Op alle vlakken. Ook als het gaat over het stilleggen van productie als het om algemeen belang gaat, zoals nu het geval is.’

Climaxi: ‘Denk je dat het mogelijk is dat collega's bijvoorbeeld het affakkelen kunnen stoppen?’

Raf Van Gestel: ‘Nee dat niet. Het affakelen is eigenlijk niet het grootste probleem. De totale productie-uitstoot des te meer. Ik wordt vooral boos van een uitstoot om financiële cijfers te halen. Dat zijn nutteloze emissies die we gemakkelijk kunnen reduceren. Maar dan moeten we durven denken los van markteconomische principes. Ik probeer mijn collega’s te overtuigen van een groter geheel. Een circulaire industrie waarbij de fossiele toevoer niet meer nodig is. Want ze zijn nu bang voor hun job en dat werkt ons tegen. Maar het is niet de fout van de werknemers dat een werkgever de foute beslissingen neemt. Wat ik bedoel is dat er een draagvlak moet komen onder de arbeiders. Dat duurzaam wel mogelijk is en werkzekerheid biedt. En dat is niet simpel maar wel mogelijk.’
 

Katrin Van den Troost