Sign For My Future (3): greenwashing voor bedrijven.

Colruyt, Coca Cola, BnP-Paribas Fortis, Cargill. Het zijn slechts enkele van de talloze bedrijven met een dubieus klimaatrapport die zich nu partner van ‘de grootse Belgische klimaatcampagne ooit’ mogen noemen. Hun handtekeningen zijn een ware ‘acte de présence’. Het klimaat is een hot topic en niemand wil aan de zijlijn blijven staan. Dat de bedrijfswereld zich engageert om ook haar steentje bij te dragen voor een meer duurzame economie lijkt op het eerste zicht goed nieuws.

Toch stellen verschillende klimaatorganisaties, waaronder Climaxi, vragen bij de deelname van deze multinationals aan het SFMF initiatief. Hebben ze wel een plaats in deze campagne? Veel van de bedrijven hebben namelijk al heel wat op hun kerfstok dat indruist tegen de klimaatambities van burgeractivisten. Zijn de bedrijven werkelijk bereid om de nodige structurele aanpassingen te verrichten voor een gezonder klimaat? Multinationals als Coca-Cola en Danone zeggen met hun handtekening vragende partij te zijn voor strengere klimaatwetten, maar lobbyden enkele maanden geleden nog tegen een strengere regulatie rond wegwerpplastiek bij de Europese Commissie. Ook het sociaal-politieke engagement lijkt te ontbreken in de campagne. Zullen de klimaatambities zich ook vertalen in klimaatrechtvaardigheid? De kans bestaat namelijk dat de bedrijven de last simpelweg doorschuiven naar de zwakste schakels in hun productieketens. 

Zo is ondertekenaar Cargill is een bekende naam onder milieu- en mensenrechten-activisten. Cargill is een miljardenbedrijf uit de VS dat veel milieuorganisaties als een van de grootste vervuilers op wereldvlak beschouwen. Zo beschuldigde Greenpeace de multinational in 2010 na een grondig onderzoek van ontbossing op grote schaal en schending van mensenrechten. Door sojaplantages aan te leggen in het Amazonewoud, verwoestte Cargill vele hectaren oerwoud en kwamen miljoenen tonnen CO2 in de atmosfeer terecht die bijdroegen tot de opwarming van de aarde. De ontbossing voor sojaplantages leidde niet tot duurzame ontwikkeling voor de bewoners van Brazilië’s Amazonewoud, zo stelde het rapport, maar tot ontheemde gemeenschappen, illegale privatisering van publiek land en de uitbuiting van arbeiders. 

En hoe gepast is de aanwezigheid van grote plastiek-producenten als Coca-Cola en Danone op de lijst van ondertekenaars? Uit een recent onderzoek van Surfers Against Sewage blijkt maar liefst 15% van alle plastiek afval dat aanspoelt op Britse stranden producten van de Coca-Cola Company te zijn. Zo is Coca-Cola de grootste vervuiler van onze oceanen. Is het bedrijf bereid om hiervoor haar verantwoordelijkheid op te nemen?

Deze multinationals lijken met hun handtekening dubbel spel te spelen. Zowel Coca-Cola en Danone lobbyden eind 2018 nog tegen het voorstel van de Europese Commissie om flesdopjes te herontwerpen opdat ze voortaan vast zouden blijven zitten aan de fles, om zo recyclage aan te moedigen en zwerfafval te verminderen. Deze lobby valt niet te rijmen met de SFMF ambitie om innovatieve middelen in te zetten voor de transitie naar een meer klimaatvriendelijke economie.  

Ook de CEO's van Colruyt en Delhaize ondertekenden mee het manifest, maar tegelijkertijd zetten beide bedrijven wel boeren onder druk om hun prijzen te verlagen. Het Algemeen Boerensyndicaat waarschuwde begin dit jaar nog dat de aangekondigde komst van de Nederlandse supermarktketen Jumbo een nieuwe prijzenoorlog zal ontketenen. Traditioneel komt bij zo’n prijzenoorlog tussen grote supermarktketens de zwakste schakel in het productieproces, de landbouwer, onder druk te staan. 

Verder staat ook een kaderlid van EDF-Luminus op de lijst van SFMF. EDF Luminus is de tweede grootste elektriciteitsleverancier in België. Greenpeace gaf het bedrijf een score van 2/20 op haar groene stroombarometer. De hoofdreden hiervoor is dat EDF hardnekkig blijft investeren in gevaarlijke en vervuilende kerncentrales, niet bepaald de energievorm dat het gros van de klimaatbeweging voor ogen heeft.

Veel van de bedrijven die zich achter de SFMF campagne schaarden, legden in het verleden slechte klimaatrapporten neer. Dat ze zich nu willen engageren voor het klimaat kan duiden op goede voornemens, maar ook op dubbelspraak.

Onder de partners vinden we veel kaderleden van multinational bedrijven terug die al heel wat op hun kerfstok hebben inzake milieuvervuiling, ontbossing en asociale bedrijfspolitiek. En het lijkt er niet op dat ze in het jaar 2019 een radicaal nieuwe weg zullen inslaan. Er bestaat dus de terechte vrees dat bedrijven Sign For My Future gebruiken om aan greenwashing te doen. Grote bedrijven trachten hun klimaatimago op te poetsen terwijl ze, vaak in verre landen, onveranderd verder blijven boeren in de neo-liberale bedrijfslogica, waar klimaat en burgerrechten van ondergeschikt belang zijn aan economische winst. 

Een echte stap vooruit zou zijn als deze bedrijven hun verantwoordelijkheid voor milieuvervuiling op zich zouden nemen en bereid zouden zijn daarvoor een eerlijke prijs te betalen, dat ze, met andere woorden, klimaatrechtvaardigheid nastreven. 

Zo niet, dan blijft deze campagne veel weg hebben van een zoveelste greenwashing campagne, waarin bedrijven veel ambities naar voren schuiven, maar weinig wezenlijks veranderen. In plaats van de verantwoordelijkheid nu bij de overheid te leggen, zouden deze al dan niet oprecht visionaire CEOs zelf actie moeten ondernemen, en de daad bij het woord voegen. 

Johannes Decat, Freelance journalist voor Climaxi, gespecialiseerd in klimaatpolitiek.