Boeken: Walter Lotens: Bolivia onder Evo Morales
Zuid-Amerika-kenner Walter Lotens heeft een nieuw boek uit: in ‘Pijnen van een Pachakuti’ beschrijft hij de politieke onderstromen in de Boliviaanse maatschappij. Lotens legt uit hoe Morales aan de macht kwam en wat zijn problemen zijn. Hij doet dat via de techniek van een reisverhaal waarbij hij mensen interviewt, de sfeer opsnuift én onbevangen analyseert wat er fout gaat. Verplichte lectuur voor de linkerzijde én Evo zelf!
Walter Lotens kent Bolivia op zijn duimpje. Eén van zijn gidsen daarin is de Belgische Oblaat Gilbert Pauwels. Pauwels is één van de vele religieuzen die vertrokken naar Zuid-Amerika en er in contact kwamen met de bevrijdingstheologie. Hij richtte er het CEPA (Centro de Ecologia y pueblos andinos) Het boek begint met het verhaal van deze geëngageerde priester.
Lotens zoekt hoe de oude grammatica van links samenvloeide mét de inheemse denkwijze van de Andinos. Een samenvloeien met behoorlijk wat confrontaties in elk geval tussen mensen met een (Westerse) marxistische analyse én inheemse organisaties en denkers, in wiens taal men méér verwijzingen vindt naar (de heilige) Moeder Aarde dan naar de klassenstrijd.
Hij vertelt hoe de bevolking door voortdurende strijdbewegingen in het ganse land, vooral rond energievraagstukken, kleine overwinningen binnenhaalde en daardoor vertrouwen kreeg in verandering. En over hoe de traditionele cocaboeren en inheemsen dikwijls de motor waren van dat verzet. Hoe het land na de machtsovername verdeeld werd in een strijd tussen het rijkere Oosten én de rest.
Lotens heeft het ook over de problemen na die machtsovername: “Ik hoop dat het goed afloopt voor Morales en dat hij niet naast zijn schoenen begint te lopen. Het valt mij op dat linkse intellectuelen (en niet de minste zoals Noam Chomsky, Jean Ziegler en Naomi Klein) vanuit hun abstracte politieke analyses, maar ook vanuit hun eigen ideologische opstelling, een overtrokken beeld schetsen van Bolivia en van de rol die Evo Morales daarin speelt. Zeker na de spectaculaire herverkiezing van 2009 ontstond er enige vorm van euforie bij westerse waarnemers, die zich blind staarden op het Andinosocialisme. De werkelijkheid ziet er echter niet zo fraai uit.”
In de werkelijkheid zit Bolivia geprangd tussen de drang van alle lagen van de bevolking naar een beter leven én het respect voor Moeder Aarde. Om de haverklap breken stakingen uit van mensen die loonsopslag willen, wat Morales noopt tot het volgen van een vrij Keynesiaans economisch model met economische ontwikkeling én bescheiden herverdeling als motief. Mét een ook in Brazilië herkenbaar patroon: een landbouwhervorming die blijft steken en het grootgrondbezit niet écht aanpakt.
Héél wat van die economische projecten leiden tot zware verdeeldheid binnen de inheemse gemeenschap, de belangrijkste steunpijler van Morales: de constructie van een autostrade in het noorden van het land, de ontginning van lithium uit de zoutmeren enz… Contestatie en soms brutale repressie van het politieapparaat zijn daar inherent aan.
‘Er is een hemelsbreed verschil tussen wat de president op internationale conferenties zegt en zijn reacties in het binnenland’ zeggen heel wat tegenstanders. En gezien Bolivianen ook gewone mensen zijn, is er wel wat corruptie en krijg je een soort van inheemse apparatchiks.
Wat Bolivia nodigt heeft, suggereert Lotens, zijn mensen die kritisch kunnen meedenken in het verhaal in plaats van lyrische bewonderaars. Vanuit deze optie mag de werktafel van Morales en zijn entourage Chomsky en aanverwanten even laten rusten en zo snel mogelijk plaats maken voor het boek van Lotens! Na lectuur mag men het doorgeven aan Roussef, Chavez, Correa en de andere vrienden. Opdat ze zouden kunnen blijven!
Filip De Bodt